M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

E n d om etrioz
Endom etrioz
d e b , b a c h a d o n shilliq qav a ti ( e n d o m e tr iy )
h u j a y r a s i n i n g b a c h a d o n d a n t a s h q a r i d a j o y l a s h i b ,
t a r a q q i y
qilishiga aytiladi. A k u s h e r - g in e k o lo g la r e n d o m e t r io z n i ay o llar- 
n in g sirli kasalligi d e b n o m la y d ila r. 
Bu k asa llik n in g kelib 
c h iq ish sababi a n iq la n m a g a n . E n d o m e t r i o z o ‘zgarish b o d g a n
y e r d a n t o ‘q i m a olib, m ik ro s k o p o s tid a q ara lsa , keskin c h e g a ­
ra la n g a n , m a y d a - m a y d a p u f a k c h a g a o ‘xsh ash b o ‘shliq yoki ari 
u y a s in i e s la ta d ig a n b e lg ila r k u z a tila d i. 
P u f a k c h a l a r ic h id a
s h ilim sh iq m o d d a yoki q o r a m t i r r o q p a r d a b ilan q o p la n g a n , 
gisto lo g ik tuzilishi b ila n x u d d i b a c h a d o n b o ‘s h lig d shilliq 
qav a ti tuzilishiga o ‘x s h a y d ig a n t o ‘q im a b o d a d i.
E n d o m e t r i o z jo y la s h g a n o ‘c h o q d a p roliferatsiya, sekretsiya 
yoki h a y z k o ‘rg a n d a a jra ladigan q o n g a o ‘xsh ash q o n quyilish
146

---

b e lg ila ri, y a ’ni b a c h a d o n sh illiq q a v a tid a g i t u x u m d o n d a n
ajralib c h i q a d ig a n ste ro id va g o n a d o t r o p g o r m o n l a r t a ’sirida 
b oN adigan siklik o ‘zgarishlarga o ‘xsh ash a lo m a t l a r kuzatiladi.
E n d o m e t r i o z l a r esa o ‘z a tro fid a jo y la s h g a n t o ‘q im a la rg a
o ‘sib kirish xususiyatiga ega. Bu bilan t o lq im a la rg a p ro teo litik
t a ’sir qilib u la rn i p a r c h a la b , u n d a n h a m c h u q u r r o q d a g i q ism - 
larni z a ra r la n tirish i m u m k in . E n d o m e t r i o z che gara si n o te k is 
boNib, u s e r o z , m u s h a k v a shilliq q av a tla rg a, teriga, suyakusti 
p a rd a sig a , h a t t o s u y a k t o ‘q im a s ig a h a m o ‘sib kiradi. E n d o ­
m e t r i o z p u fa k c h a s i y o r ilg a n d a a ' z o n i n g h a m m a q ism la rig a
q o n , limfa yoNlari orqali ta rqa lishi kuzatiladi. G in e k o lo g ik
kasalliklar o r a s id a e n d o m e t r i o z 8 — 30% h o lla rd a u c h ra y d i.
E n d o m e t r i o z n i n g kelib ch iqishiga: t u g ‘m a e m b r i o n l a r n in g
q o ld iq la r d a n tashkil boNishi; q o rin p a r d a s in in g m e z o te liy q a v a ­
t i d a e n d o m e t r i o z s h a k lla n is h i; T - li m f o t s it l a r g a x o s h u ja y -
ra la r n in g q o n orq a li tarqalishi; este ro g e n m o d d a s in in g k o ‘p a - 
yishi s a b a b boN adi. 5% h o lla rd a jinsiy a ’z o la r d a n ta s h q a r id a
rivojlangan e n d o m e t r i o z u c h ra y d i.