M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

B a lc h iq
b ila n
d a v o la s h
D a v o la sh m a q s a d la rid a soz a n o r g a n ik b a lc h iq , c h u c h u k
k o ‘lla rn in g a n o r g a n ik b a lc h ig ‘i, t o r f b a l c h i g i j u d a foydali.
Balchiq
m u l o y im m o y s i m o n m assa b o ‘lib, rangi q o ra , 
u n d a n v o d o r o d sulfid va a m m i a k hidi keladi. H a v o d a b a lc h iq
k u lra n g boN adi, lekin ustiga ra p a solinsa, b ir n e c h a v a q td a n
keyin y a n a q o ra y ib qoladi.
T o r f balchigM o ‘sim lik o r g a n iz m la r in in g kislorod te g m a y -
228

---

d ig a n s h a r o itd a u z o q vaqt p a r c h a l a n i s h i d a n vujudga keladi. Bu 
b a lc h iq d a kolloid o rg a n ik m o d d a l a r va m in e ra l tu z la r k o ‘p.
Q in g a q o ‘y iladigan b a lc h iq t a m p o n l a r , m a h a lliy balchiq 
v a n n a la r va koM chalardan g in e k o lo g iy a d a ken g foydalaniladi. 
M a h a lliy issiq m u o la ja la r qaysi k asalliklarda b u yurilsa, b alch iq
m u o lajalari h a m aso sa n o ‘sh a k asalliklarda b u y u rila d i, lekin 
b a lc h iq m u o lajalari a y o lla rn in g kichik c h a n o q b o ‘shlig‘idagi 
h a r xil in filtratlar va t u r l i - t u m a n y a l l i g ia n i s h ja ra y o n la rin i 
s h im iltirib y u b o ra d i va k u c h liro q t a ’sir k o ‘rsatadi.
Ayol jin siy a ’z o la rin in g quyidagi kasalliklari b a lc h iq bilan 
davolanadi:
— 
k i c h i k c h a n o q b o ‘s h l i g ‘id a g i 
s u r u n k a l i
i n f e k s i o n
y a l l i g ia n i s h kasalliklari;
— jin s iy a p p a r a t fu n ksiyasining buzilishi; jin siy a ’z o la r n in g
y e tilm a g a n lig i, 
ilk k lim a k te riy d a v ri, o l i g o m e n o r e y a (h a y z
q o n i n i n g q isqa vaqt, k a m kelishi), d is m e n o r e y a , a m e n o r e y a ;
— o p e r a tsiy a q ilin a d ig a n kasalliklar, o p e r a ts iy a d a n o ld in
b a l c h i q
b i l a n d a v o l a s h
m a ’q u l t o p i l a d i g a n
k a s a l l i k l a r :
y a l l i g i a n g a n k l e t c h a tk a b ila n o ‘ra lg a n b a c h a d o n o rtiq la ri; 
q o rin p a r d a s in in g b o g i a m l a r i va s h u n g a o 'x sh a sh la r;
— b a c h a d o n n a y la rin in g teshigi berkilib q o lis h id a n kelib 
c h i q q a n b e p u sh tlik la r;
— o p e r a ts iy a d a n keyingi kasalliklar: ikk ila m c h i ta rtib d a
b ita y o tg a n ja r o h a t la r , o p e r a ts iy a d a n keyingi infiltratlar, t r o m -
boflebitlar, o g 'r ib tu r a d ig a n y a m o q la r.
Q u y idagi kasalliklarda b a lc h iq bilan d av o lash t a v s i y a
e t i 1 m a у d i :
— o ‘tk ir va y a r im o h k i r y a l l i g ia n i s h ja ra y o n la ri;
— jin siy a ’z o la r sili;
— y o m o n sifatli o ‘sm alar;
— h o m ila d o r lik va chilla davri.
G in e k o lo g ik kasalliklarda, aso sa n , y a r im v a n n a qoNlaniladi. 
B u n d a c h a n o q sohasi va ikkala s o n n i n g y u q o rid ag i u c h d a n
b ir q ism i b a lc h iq bilan o ‘raladi. 
B alch iq sovib qoh n aslig i 
u c h u n b e m o r b re z e n tg a h a m o ’raladi.
Balchiq t a m p o n l a r q u y id a g ic h a qoNlaniladi: b e m o r psixo- 
logik tek sh irish h o la tid a stolga y o tqizila di va q in ig a silindrik 
yelim k o ‘zgu kiritiladi, k o ‘zgu deyarli b a t a m o m to N g u n c h a
u n g a sh p atel b ilan b alch iq qo^yiladi. S o ‘n g r a d o k a o 'r a lg a n
va ip bilan bogN angan paxta s h a r c h a u z u n pinset yoki k o rn sa n g
229

---

b ilan o lin ib , k o ‘zgud a g i b a lc h iq q in g a itariladi, k o ‘zgu esa sh u
p ay t q i n d a n s e k i n - a s t a t o r t i b o l i n a d i.
B e m o r k u s h e tk a g a
yotqizilib, c h a n o q sohasi va o y o q la ri issiq qilib o 'r a b yopiladi.
Q in d a g i b a lc h iq n i olish u c h u n b e m o r y a n a gin ek o lo g ik
stolga yotqizila d i; q in g a s u q u lg a n b a r m o q b ilan o ra liq q a ttiq
bo silib, 5 — 6 s t a k a n suv to N d irilg a n E s m a r x k ru jk a s in in g
uchligi kiritiladi. U c h lik q in n in g o r q a g u m b a z ig a c h a kiritilgach, 
t o ‘la o q i m
h o l i d a su v y u b o r i l a d i , a n a s h u su v b a l c h i q
t a m p o n n i n g p a s tro g ‘ida t o ‘p lan av e rib , t a m p o n n i q i n d a n tiqin 
singari itarib c h iq a r a d i. Q in c h a y ib boMgach, tash q i jinsiy 
a ’z o la r yuviladi.
Kasallik d arajasiga q a r a b d a v o la sh k u rsid a 15 ta d a n 20 
ta g a c h a t a m p o n q o 'y ila d i.
B alchiq bilan d a v o la n g a n b e m o r la r g a quyidagi m a s la h a tla r
beriladi:
1) g igiyena sh a rtla rig a a m a l qilish (gigiyenik v a n n a la r q abul 
qilish, b e m o r h a r kuni ostini yuvishi);
2) b e m o r o g ‘ir y u k k o 4 a rm a slig i;
3) ic h n in g y u ris h ib turish in i n a z o ra t qilishi;
4) d a v o la n ib b o l g a c h , dastlabki v a q td a sh ifo k o rg a k o ‘rinib 
tu rish i; jin siy a lo q a d a b o ’lm aslik m u d d a t i n i h a m s h ifo k o r 
belgilab berishi lozim .