M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

2. Transport vositalarining qanday tanlash omillarini bilasiz?
3. Transport tushunchasi va uning turlarini izohlab bering.
4. Yuklarni tashish jarayoni va uning asosiy tamoyillari nimalardan iborat?
5. Transport turlarini tanlash texnologiyasini tushuntirib bering.
6. «KANBAN» tizimiga yondashish mohiyati nimadan iborat?
7. 
«Aniq va o'z vaqtida» tizimiga yondashish mohiyati nimadan iborat?
8. Transport tariflari tarkibiga nimalar kiradi?
9. Xalqaro transport koridorlari qanday huquqiy m e ’yoriy hujjatlar bilan
belgilanadi?
10. Yuklar tranzitining qonuniy asosi nimalardan iborat?

---

VII BO B. LOGISTIKA TIZIMLARIDA
ZAXIRALARNI BO SH Q A R ISH
Reja:
1. Zaxiralar turlari.
2. Zaxiralarni boshqarish tizimida xarajatlar.
3. Zaxiralarni nazorat qilish tizimlari.
4. Zaxiralarni boshqarish strategiyalari va tovar siyosati.
5. 
Zaxiralarni aniqlash usullari va optimallashtirish.
7.1. Zaxiralar turlari
Moddiy zaxira tushunchasi. 
M oddiy zaxiralar — bu ishlab 
chiqarish jarayoniga yoki shaxsiy iste’molga kirishini kutayotgan 
xomashyo, m ateriallar, yig‘uvchi qism lar, tayyor m ahsulot va 
boshqa m oddiy qiymatlardir.
K orxonada zaxiralarning asosiy qismini m oddiy oqim ning 
texnologik qayta ishlanishining har xil bosqichlarida uning tarkibiga 
kirib keladigan ishlab chiqarish predmetlari tashkil etadi.
Moddiy zaxiralarni tashkil etish sabablari. 
Korxonada zaxiralar 
ikkita asosiy sabab bo'yicha tashkil etiladi:
1. K elib tu s h ish n in g hajm i b itta is te ’m ol h ajm ig a mos 
kelmasligi.
2. M aterial kelib tushishi bilan uning iste’moii orasida vaqt 
o'zgarishlarining mavjudligi.
Xomashyo materiallarini yetkazib berish, ko‘p hollarda davriy 
ravishda amalga oshiriladi, ularning iste’moii, asosan, uzluksiz 
b o ‘ladi va kelib tushish vaqti bilan mos kelm aydi. H ar bir 
korxonaning uzluksiz ishlashini ta ’minlash maqsadida xomashyo. 
materiallar, yarimtayyor mahsulotlar, yoqilg£i va boshqa resurs- 
lam ing m a’lum turdagi zaxiralari tashkil etiladi. Zaxiralarni tashkil 
etishga olib keladigan ba’zi bir boshqa sabablar ham mavjud. Bular
— narxlaming mavsumiy o ‘zgarishi; yetkazib berishlaming qabul 
qilingan grafigining buzilishi (kirib kelayotgan m oddiy oqim
112

---

intensivligining kutilmagan pasayishi); talabning o ‘zgarishi (chiqib 
ketayotgan oqim intensivligining kutilmagan holda oshishi) va 
boshqalar.