M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

( T4 - Tl)
g t q
= 5 ! " 2 2 = 1 _ 2 2
(199)
ал 
ал
<11
(199)
(
200
)
(
201
)
104

---

Tz,
Тз, 
T
4
,
h a ro ra tla rn i 
Т г
orq ali ifodalaym iz.
1 -2 a d ia b a ta orqali:
—
* - 1
k-i
T i 
V
i
(
202
)
37-rasm . 
P =
c o n st G T Q
P - v
d ia g ra m m a s i
38-rasm . P = c o n st G T Q
T -s
d ia g ra m m a s i
b u n d a n ,
* - 1
12=1! P *
(203)
105

---

2 -3 izo b ara orqali:
(204)
b u n d a n .
7-3 = 7*2 v a T3 = T] P 
p
(205)
3 -4 a d ia b a ta orqali:
(206)
b u n d a n ,
7'4 = 7i M
р
4
г
= 71 Р
P *
(207)
S hu q iy m a tla rn i FIK ifodasiga q o 'y ish b ila n q u y id a g in i hosil 
qilam iz.
Bu ifo d a d a n k o 'rin ib tu rib d ik i, FIK b o sim n i o sh irish darajasig a 
v a a d ia b a ta k o 'rsa tk ic h ig a b o g 'liq b o 'lad i.
47-§. 
v
= const ja ra y o n id a iss iq lik k e ltiru v c h i gaz tu rb in a
q u rilm a sin in g sik li
Bu sik ln in g chizm a tasv iri 39-rasm d a keltirilgan.
K o m p resso rd a siq ilg an h a v o ressiv er o rq ali h a v o k lap a n i- 
d a n y o n ish k a m e rasig a kelib tu sh a d i. U y e rg a y o q ilg 'i n a so sid a n
y o q ilg 'i tu sh ib , y o n ish jara y o n i a m alg a o sh ad i, s o 'n g ra y o n ish d a
hosil b o 'lg a n m a h s u lo tla r g az tu rb in a sid a a d ia b a tik k en g a y ad i, 
ishlatilib b o 'lin g a n g a z la r tash q a rig a ch iq a rib y u b o rila d i. B u n d a y
sik ln in g
P - v
va T -s d ia g ra m m a sin i q u y id a g i c h iz m ad a k o 'ram iz.
(208)
TiP 
P - T , p
k
P * (p-1)
, 
1 
^ = 1- —
•
(209)
106

---

39-rasm . 
v
= c o n s t G T Q s in in g c h iz m a tasv iri: 1 - y o n ish kam erasi; 
2 - soplo q u v u ri; 3 - soplo; 4 - g a z tu rb in a si; 5 - y o q ilg 'i nasosi;
6 - k o m p re sso r; 7 - ressiv er; 8 - h a v o k lap an i; 9 - fo rsu n k a
6
a
40-rasm . и = c o n st b o 'lg a n d a is s iq lik k e ltir u v c h i G R Q s ik ln in g
P - v
d ia g ra m m a s i
41-rasm . 
v
= c o n s t b o 'lg a n d a is s iq lik k e ltiru v c h i G T Q s ik ln in g
T -s
d ia g ra m m a s i
107

---

Bu sik ln in g x arak teristik ala ri b o iib , b o sim n i o sh irish d a ra ja ­
si (3 = — va q o 'sh im c h a b o sim n i o sh irish d a ra jasi X = — h isobla-
Л 
4 
Pi
nadi.
K eltirilgan issiqlik m iqdori:
b = c p(T3 - T 2 )
(210)
O lib k etilg an issiqlik m iq d o ri esa:
= 
Cp
(T4 - Ti)
cj
1
va 
cj
2
n in g q iy m a tla rin i FIK an iq la sh ifo d asig a q o 'y ib , quyi- 
d a g ila rn i olam iz:
i
- %
a z
M
(211)
4i 
cv(T3-Ti) 
h
~ T 2
T *
Тз, T4 h a ro ra tla rn i 
o rq ali ifodalaym iz.
1-2 a d ia b a ta orqali:
5 - . , ^ . „ ¥
(212)
T , 
> 1
b u n d a n ,
2-3 izoxora orqali: 
b u n d a n .
/г-1
T2 =T, = p * . 
(213)
b = 
(214)
To 
Po
Т3 = T2 • 
X 
v a 
T2
= 
Tj p 
* • 
X
(215)
3 -4 a d ia b a ta orqali:
_
_
/f—1 _
Л—1
1
/ ^ 1
z'X
I I = ( F i ) i r = / А х 'Г = 
= ___ I__
(216)
r 3
(
p v
( p 3 J 
( P o X ) 
Е Г '
(Xp) *
b u n d a n ,
k - i
k-л 
k - i
fe-i
Т4=Т
з
(РХ)<' =Tl 
X
Va Т4 = Т1 Хк 
(217)
O lin g a n ifo d a la rn in g q iy m a tla rin i FIK ifo d asig a q u y ish b ila n
q u y id a g in i h o sil qilam iz.
108

---

(183) 
ifo d a d a n k o 'rin ib tu rib d ik i, sik ln in g FIK 
k,
p, X katta- 
lik la m i o rtis h i b ila n o rta d i.
M asala.
Bosim o 'z g a rm a s b o 'lg a n d a g i g az tu rb in a q u rilm a sin in g
(P=const) siklini b a r b ir n u q ta s id a g i p a ra m e trla rin i, foydali ishi- 
ni, k e ltirilg a n va olib k etilg an issiqlikni, FIKni an iq lan g , a g a r Pi=l 
b a r, 
ti= 27
 
°C f2=700 0C, p= P2/ P 1=10; M , 4 b e rilg a n b o 'lsa . Ishchi 
jism - h av o . Issiqlik sig 'im in i o 'z g a rm a s d e b hisoblang.
Y echish.
1-nuqta: f2=700 °C, p=P2/ P 1=10; /f=l,4 m 3/Kg
k - \
k - i
Ы
2-nuqta: 
* ; Т2 = Г1Д ) * =Tt M
4
Л
M
T2 = 300 10°-4/i.4 = 300 1,93 = 579 К 
t2