M muminova biznes-jarayonlarini modellashtirish

10.3. Excelning instrumental vositalari 
Excelda ushbu vositalarni 
Данные Поиск решения
buyrug‗i yordamida 
topish mumkin. U 10.1-rasmdagi ko‗rsatilgan muloqot 
Поиск решения
oynasini 
ochadi.

---

152 
10.1-rasm. Optimizatsion masalani aniqlash: 1-maqsad funksiya joylashuvchi 
katakchani aniqlash; 2-o‗zgartiriladigan katakchalarni aniqlash; 2, 3, 4 – chegaraviy 
2
1
7
3
4
5
5

---

153 
shartlarni kiritish; 6-alfavit bo‗yicha joylashtirilgan chegaraviy shartlarning ro‗yxatini 
kiritilishini nazorat qilish; 7 – masalaning aniqlanishi tugagach, hisob-kitobni 
initsializatsiyalash 
Agar ushbu buyruq menyuda yo‗q bo‗lsa, unda Excelning asosoiy menyusidan 
Параметры Excel
tanlanib, undan 
Надстройки
ga murojaat qilinadi va 
qo‗shimcha nadstroykalar ro‗yxatidagi 
Надстройки Excel 
tanlanib
, Перейти... 
knopkasi bosiladi. Ochilgan oynada
Поиск решения
chap tomonda joylashgan 
katakcha belgilanadi. OK knopkasi bosilgandan so‗ng, 
Данные 
menyusiga qaytadan 
murojaat qilinadi, bunda 
Поиск решения
paydo bo‗ladi. 
Excel dasturida optimizatorning instrumental vositalari uchta muloqot oynalari 
va ularning elementlari bilan tasvirlanadi: 
• 
Поиск решения
da (
Поиск решения parametrlari
) muloqot oynasi kiritilgan; 
• Добавить ограничения 
(
Chegaraviy shartlarni kiritish yoki qo„shish
); 
• Изменяемые ячейки 
(
Поиск решения natijalari chiqadigan yacheykalar
). 
Dastlabki ikkita oyna fodalanuvchi tomonidan chaqiriladi va jadvalga 
ma‘lumotlarni hamda hisob-kitoblar formulalarini kiritgandan so‗ng masalaning 
asosiy 
bosqichlarida 
qo‗llaniladi, 
ya‘ni 
tayyorlov 
bosqichi 
davomida. 
Texnologiyaning kuniy bosqichga o‗tishda avtomatik tarzda uchinchi oyna ochiladi 
(
Поиск решения natijalari
). 
10.1-rasmda jadvalga kiritilgan masalaga mos ma‘lumotlarni va hisoblash 
formulalarini kiritilib, tayyorlov bosqichi bajarilgandan so‗ng 
Поиск решения
muloqot oynasining ko‗rinish berilgan. Xuddi shuningdek muloqotning asosiy 
bosqichi ham bajarilgan ya‘ni, maqsad funksiya katakchasi, o‗zgartiriladigan 
katakchalar hamda chegaraviy shartlar formulalari kiritilgan. Piktografik knopka 
bo‗yicha 
Выполнить
knopkasini bosib, optimal yechimni qidiruvchi dasturni 
faollashtirish zarur. 
Quyida optimizatorning muloqot oynasining optsiyalari haqida qisqacha 
tushuntirishlar keltirilgan. 
Установить целевую ячейку 
(
Maqsad funksiya joylashuvchi katakchani 
o„rnatish
). Ushbu maqsad funksiya katakchasining qiymatini optimallash 

---

154 
(maksimallashtirish, minimallashtirish, istalgan sonli qiymatga tenglashtirish) kerak. 
Odatda ushbu katakchada foydalanuvchi kiritgan formula saqlanadiva u 
o‗zgaruvchan katakchalarga murojaat qiladi. Agar ushbu katakchada formula emas, 
balki son (qiymat) turgan bo‗lsa, unda uni o‗zgaruvchi sifatida aniqlash lozim. 
Bizning misolimizda bu katakchada formula joylashgan, ya‘ni 
G
5 katakchasi bo‗ladi. 
Tegishli ekstremum qiymat (maksimum yoki minimum) o‗zgartirgich yordamida 
aniqlanadi. 
Изменяя ячейки 
(
Katakchalarni o„zgartirish
yoki