M. T. Gulamova analitik kimyo fanidan ma’ruza matni buxoro-2011 Taqrizchilar

6.5. Xromatometrik usul
6.5. Xromatometrik usul
Xromatometrik usul bihrom - Cr₂O₇^2- ioni ta`sirida boradigan oksidlanish reakciyasiga asoslangan. Bihromat ionining oksidlovchilik hossalari, tarkibida olti valentli hrom bo’lgan Cr₂O₇^2- anionining Cr³⁺ ioniga o’tish reakciyasi bilan tushuntiriladi.
Cr₂O₇^2- + 14H⁺ + 6e = Cr³⁺ + 7H₂O
Bu reakciyadan ko’rinib turibdiki, agar oksidlanish uchun K₂Cr₂O₇ ishlatilsa, uning molyar ekvivalent massa 294,2 : 6 = 49,03 g ga teng bo’ladi. Cr₂O₇^2- ioni Cr³⁺ ioniga qadar qaytarilganda Н⁺ ionlari ishtirok etadi. Shuning uchun hromatometrik titrlashlar kislotali muhitda olib boriladi. Standart oksidlanish-qaytarilish potencialining qiymati [H⁺]=1 molь/l bo’lganda
ga teng.
Ekvivalent nuqtani aniqlashda bir tomchi ortiqcha K₂Cr₂O₇ eritmasi bilan ko’k rangga kiradigan oksidlanish-qaytarilish (red-oks) indikatori difenilamin ishlatiladi. Е = + 0,76 В.


Xromatometrik titrlash usulining afzalligi.
1. K₂Cr₂O₇ ni toza holda olish oson. Uning standart eritmasi aniq o’lchab olingan namunadan tayyorlanadi.
2. K₂Cr₂O₇ eritmasi juda barqaror, vaqt o’tishi bilan titri o’zgarmaydi.
3. Distillangan suvga tushib qolgan organik moddalar ta`sirda K₂Cr₂O₇ qiyin qaytariladi.
4. K₂Cr₂O₇ bilan titrlashni past haroratda ham olib borish mumkin.
5. Qaytaruvchilardan tashqari oksidlovchilarni ham (Мn⁺⁷, Mo⁺⁶, Cu⁺²) miqdorini aniqlash mumkin. Fe⁺² ionlari ta`sirida oksidlovchilar biror tuzi ko’rinishida qaytarilib, ortiqcha Fe⁺² ioni K₂Cr₂O₇ bilan titrlanadi.