M tojiyev, I. Nigmatov
Imoratlarga, inshootlarga yer silkinishining
Yüklə 8,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inshootlar ko‘radigan talafotlari quyidagicha tasniflanadi
|
6.4. Imoratlarga, inshootlarga yer silkinishining
ta’siri va xususiyatlari Yuqorida aytib o ‘tilganidek, zilzila ta’sirida imoratlar va inshootlar talafot ko‘radi. Ko‘rilgan talafot darajasi inshoot loyihasiga, ishlatilgan qurilish materiallariga bog‘iq. Shuning uchun hamma inshootlar va ularning ko'radigan talafotlari davlat standarti bilan tartibga solinadi. Inshootlar ko‘radigan talafotlari quyidagicha tasniflanadi: 1-darajali talafot. Bunda yengil shikastlanish yuz beradi. 2-darajali talafot. O g'ir boTmagan shikastlanish sodir etiladi, devorlarda katta boMmagan yoriqlar paydo bo‘ladi. 3-darajali talafot. Tnshootlarning og‘ir shikastlanishi yuz beradi, devorlarda katta va chuqur yoriqlar paydo bo‘ladi. 4-darajali talafot. Imorat va inshootlar ichki devorlarining to‘liq 108 buzilishi yuz beradi. 5-darajali talafot. Imorat va inshootlaming to11iq buzilishi sodir bo‘ladi. Imorat va inshootiarning konstruksiyasi va qurilish material lariga qarab tasniflanishi: A guruh - xom g‘isht, paxsa devorli imoratlar; В guruh - pishiq g ‘ishtdan qurilgan inshootlar; D guruh — temir beton, sinchli va yog‘ochdan qurilgan inshootlar. Yuqoridagilami hisobga olgan holda davlat standarti (GOST) totnonidan imoratlar guruhning har bir ballda ko‘radigan talafot darajalari qonunlashtirib qo‘yilgan. Jumladan: 6 ball - yer silkinish jarayonida A guruhga mansub inshootlar 2-darajali talafot, В guruhi inshootlari 1-darajali talafot ko‘radi. 7 ball — A guruhidagi inshootlar 3-darajali talafot ko‘radi.8 ball - A guruhidagi inshootlar 5-darajali, В guruhidagi inshootlar ham 3, 4-darajali, D guruhidagi inshootlar 2-darajali talafot ko‘radi. 9 ball - В guruhidagi inshootlar 4-darajali, shuningdek, D guruhidagi inshootlar ham 4-darajali talafot ko‘radi. 10 ball - В guruhidagi inshootlar 5-darajali, D guruhidagi inshootlar 4-darajali talafot ko‘radi. 11 ball - В guruhidagi inshootlar to‘liq qulaydi. Tog‘ jinslarining tik va gorizontal yo‘nalishdagi harakati kuzatiladi. 12, ball - amalda yer yuzasida tik inshoot qolmaydi. Bu - u yoki bu ballarda yer silkinishi sodir boTadigan hududlarda ko‘riladigan talafot darajasi hisobga olingan holda, faqat m a’lum guruhdagi inshoot va imoratlar qurilishi lozim, degan so‘zdir. Yer silkinishi keltiradigan talafot inshootning turiga, konstruksiyasiga bogTiq bo'lishi bilan bir qatorda, qurilish maydonlarining muhandis-geologik sharoitiga, ya’ni tog‘ jinslari turlarining mustahkamligi darajasiga, xossa va xususiyatlariga bog‘liq. Masalan, 1966-yili Toshkent shahrida boMgan silkinish natijasida shaharning yer osti suvlari sathi yer yuzasiga yaqin bo‘lgan pastqam joylarda joylashgan imoratlar kuchli talafot ko‘rdi. Shundan keyin 1966-yili shahar hududida qayta muhandis-geologik xaritalash ishlari o ‘tkazilib, shahar markazi tuproq sharoiti nuqtayi nazaridan 9 balli mintaqaga o ‘tkazildi. Bu degani, 9 balli mintaqada quriladigan inshootlar konstruksiyasiga va usuliga m a’lum talablar qo‘yish va ulami bajarishni talab qiladi. Seysmofaol hududlarda qurilish ishlarini olib borishda davlat tomonidan tasdiqlangan qonun-qoidalarga, talablarga rioya qilinishi zarur. Ya’ni shahar qurilishida imoratlaming balandligiga va shakliga katta talablar qo‘yiladi, ular quyidagilardan iborat: 109 - shahar hududida katta-katta ochiq maydonlaming boMishi, ya’ni silkinish sodir bo‘lgan taqdirda va undan keyin odamlarning yashashi uchun yengil qurilmalar qurish uchun xavfsiz joy zarur; - suv havzalarining bo‘lishi, ya’ni zilzila vaqtida chiqishi mumkin bo‘lgan yong‘inlarni o‘chirish maqsadida foydalanish uchun suv zaxirasiga ega bo‘lish; - inshootlar orasidagi masofa, inshoot balandligidan 1,5 marta katta bo‘lishi, chunki imorat talafot ko‘rganda bir-biriga ta’sir qilmasligi kerak. Yüklə 8,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|