qonni to ‘xtatish, ayniqsa, arterial tomirlardan); - yurak-qon tomir tizim ini tekshirish (tomir urishini); - sezgi a’zolarini tekshirish; - shikastlangan kishining nutqini tekshirish. Birinchi tibbiy yordam berishning eng qisqa vaqti - shikastlangan vaqtdan boshlab 30 daqiqagacha, nafas olishi to ‘xtagan b o ‘lsa 5 - 7 222
daqiqagacha amalga oshiriiishi lozim . Zaharlangan hududlarda 30 daqiqa ichida birinchi tibbiy yordam ko'rsatilsa, ularning umumiy ahvolining o g ‘irlashuvi ikki baravarga kamayadi. D em ak, jarohat olganlarga tibbiy yordam k o ‘rsatish vaqti nihoyatda m uhim hisoblanadi. M a’lumotlar k o ‘rsatishicha, jarahotlanganlarga bir soat m obaynida yordam k o ‘rsatiimasa, o ‘lim ga sabab b o iis h 30 foizga, 3 soatgacha yordam k o ‘rsatilm asa - 60 fo iz va 6 soatgacha yordam k o ‘rsatilmasa 90 foizgach a ortadi. Birinchi tibbiy yordamni jarohat olgan kishining o ‘zi yoki uning yonida b o ‘lganlar (aholi, sandrujinachilar yok i fuqaro m uhofazasi hodim lari) k o ‘rsatadi. Birinchi shifokor yordami - jarohatning jabrlanganlar hayotiga bevosita x a v f soluvchi oqibatlarini bartaraf qilish, jarohat infeksiyasining yanada rivoj topishining oldini olish maqsadida shifokoriar bajaradigan davolash - m uhofaza omillaridan iborat. Bunday yordamni umum shifokorlik tayyorgarligi b o ‘lgan va ixtisoslashgan jarroh shifokorlari k o ‘rsatadilar. Birinchi shifokor yordamini k o ‘rsatish vaqti jarohat olgan vaqtdan boshlab 3 - 6 soat hisoblanadi. Tibbiy yordamning bu turini hamma ixtisoslikdagi shifokoriar bitishlari kerak. Malakaii tibbiy yordam - davolash
