Macromedia flash 8 dasturi plan: Macromedia Flash 8 dasturi. Grafik dasturlarni yaratish

MACROMEDIA FLASH 8 DASTURI


Plan:
1. Macromedia Flash 8 dasturi.

2. Grafik dasturlarni yaratish

3. Macromedia Flashda animatsiya yaratish

4. Montaj usuli va uning xususiyatlari

5. Xususiyatlar inspektori

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Macromedia Flash 8 dasturi.

Hozirgi kunda Web sahifalarni yaratishda oldingi o’rinlardan biri rastrli grafika hisoblanadi.Rastrli formatlardan GIF(grapics interchangeformat ma’lumotlarini almashinuvi uchun grafik format ).JPEG(Join Photografic Experts Graup Tasvirlar bo’yicha mutaxassislarni birlashgan guruhi)va RNG(Portable network Graphics ko’chirma grafik format)va boshqa formatlarnikeltirish mumkin.

Rastrli grafikani ishlatishda tasvir nuqtalar majmuasi dan iborat bo’ladi.Bu nuqtalar bir-biri bilan bog’liq bo’lmaganligi uchun ushbu nuqtalar har biriga rangini va koordinatasi berilishi kerak.Oddiy holda agar ikki xil rangli tasvir ishlatilsa u holda har bir pikselni ta’riflash uchun har pixselga bunday razryadlardan 8ta kerak bo’ladi.Juda ham murakkab fotorealistik rangli tasvirlar 1 pixseliga 24 razryad talab qiladi.Rastrli tasvirlarni yana bir kamchiligi shundan iboratki ,tasvir sifati pixsel o’lchamiga bo’liq,u esa o’z navbatida monitorni imkoniyati bilan belgilanadi.Shuning uchun bir xil rasm turli monitorda har xil ko’rinishga ega bo;lishi mumkin.Bu ham hali hammasi emas.astrli tasvirni o’lchamini o’zgartirish juda ham murakkab.Cunki bunday tasvirni kattalashtirish pexsellar sonini o’sishiga olib keladi.Kompyuter grafikasi sohasidagi mutassislar tomonidan juda murakkab rastrli tasvirlar pixselar “ko’paytirushy”yoki o’chirish algaritmlari ishlab chiqilgan,lekin ular doim ham ushbu masala bajara olmaydi.

Grafikaning yana bir turi bu vektorli grafikadir.Vektorli grafika bu tasvirni rasmda joylashuvi matematik formulalar bilan berilgan egri chizialar majmuasi yordamida namoyish etish usulidir.Masalan istalgan doirani tasvirlash uchun uch-to’rt raqam kerak bo’ladi.Radius markazi koordinatalari va chiziq qalinligi.Shuning uchun vektorli grafika rastrli grafikaga nisbatan bir qancha qulayliklarga ega:

-Vektorli tasvirlarni belgilovchi matematik formulalar kompyutr xotirasida rastrli tasvir pixsellarga qaraganda kamroq joy egallaydi.

-tasvir (yoki uning ayrim qismlarini)sifatini yo’qotmasdan chegaralanmagankattalashtirish imkoniyati mayjudligi.

-tasvirni bir platformadan ikkinchisigako’chirishning qulayligi .

Albatta vektorli tasvirni o’z kamchiligi ham mavjud.Masalsn,fotorelastik tasvirni vektorli formatdan namoyish qilish murakkabroq.Flash yaratuvchilari bunga ham yechim topishgan.Flash dasturi yordamida Web sahifalar tuzishda siz nafaqat vektorli balki rastrli tasvirlarni ishlatishingiz ham mumkin.

Macromedia Flashda animatsiya yaratish.

Flash dasturida animatsiya ikki xil bo’ladi:kadrli va avtomatik.Avtomatik animatsiya shakllar geometriyasini o’zgarishi yoki boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi animatsiya turlariga bo’linadi.Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz bitta boshqaruv kadrni yaratamiz va unga belgi qo’yamiz.Masalan boshqaruv kadrda aylana chiziladi.Va u grafik tasvir belgi turiga F8 yoki Vstavka menyusida Preobrazavot v simvol buyrug’ yordamida o’tkaziladi.Yoki ctrl+F8 buyrug’ini tanlab yangi belgi yaratamiz va belgilar kutubxonasi yordamida uni boshqaruv kadrga qo’shamiz.

Macromedia Flashda ishni osonlashtirish va rolik o’lchamlari yaxshilash uchun simvol tushinchasi kiritilgan.Simvol quyidagicha bo;lishi mumkin.Grafika(Graphic),tugma(button),animatsion rolik(movie clip),tovush(sound).Bu imkoniyat yatarilgan obtektlar bir necha marta foydalanish imkonini beradi.

Endi belgi joylashgan boshqaruv kadrni sichqonchaning o’ng tomonidagi tugma yordamida tanlab Great motion twening yoki vstavit vmenyusining shu nomli buyrug’ini tanlaymiz.Shu harakatlar vatijasida boshqaruv kadr rangi ko’k rangga o’zgaradi.Endi sichqoncha bilan yangi kadrni tanlaymiz va F6 ni buyrug’ini tanlaymiz.Natijada kadrda ko’k rangli boshqaruv kadr hosil qilinadi.Birinchi boshqaruv kadrdan ikkinchi boshqaruv kadrgacha kadrlar ko’k rangda avtomatik hosil qilinada.Oxirgi harakatimiz bu ikkinchi boshqaruv kadrdagi belgini o’zgartirish(cho’zish,aylantirish,kattalashtirish yoki kadrdagi joylashishini o’zgartirish).Endi klviaturadagi Enter tugmasini bosamiz va biz yaratgan animatsiyani ko’rishimiz mumkin.

Macromedia Flashda animatsiya yaratish.

Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi yaratilgan animatsiya hosil qilamiz.Faqat endi oxirida ikkinchi qatlamdagi belgini butunlay o’chirib uning o’rniga kvadrat chizamiz.Shu harakatimizdan keyin kadrlar rangi normal ranga qaytadi.Keyin birinchi va ikkinchi boshqaruv kadrlaridagi grafik tasvir belgisini ctrl+F8 yoki Izmenet menyusidagi Razidelet oldelno buyrug’I yordamida aloda shakllarga bo’lib chiqamiz.(2-rasm).

1-rasm.Macromedia Flash dasturi.

2-rasm.Ishchi soha.

Endi avval birinchi boshqaruv sichqoncha chap tugmasi bilan tanlab stoyanka(Proprtill)yoki ctrl+F3 yoki Okno menyusini shu nomli buyrug’ini tanlaymiz.Natijada muloqot oynasi hosil qilinadi va unda Tweening sohasida Motions o’rniga Shape holatini tanlaymiz.Natijada boshqaruv kadr rangi yashil ranga o’garadi.Endi ikkinchi boshqaruv kadrni ham sichqoncha bilan tanlab animatsiya turini Motiondan Shapega o’zgartiramiz va oxirida Enter tugmasini bosamiz.Va qarayotgan animatsiyani ko’rishimiz mumkin.Bunda yopiq doirani pleerda harakatga kelish animatsiyasini ko’ramiz.

Ko’rishimiz mumkin ikkila animatsiyalarda ham ikkita boshqarish kadrlar o’rtasidagi masofa kadrlarni kompyutr o’zi avtomatik yaratgan va animatsiya to’g’ri chiziq bo’yicha harakatlanadi.Ammo bizga harakat traektoriyasi bo’yicha bajarilishi kerak bo’lsa,u hold anima qilish kerak?Bunday animatsiyalarni hosil qilish uchun bizning qatlamimiz ustida maxsus harakat traektoriya qatlamini yaratish kerak bo’ladi.Va shu qatlamda qalam bilan qiyshiq traektoriya chizig’ini chizamiz.Natijani ko’rish uchun Enter tugmasini bosamiz.(3-rasm).

3-rasm.a)kadr hosil qilish.

Insert Layer buyrug’i yordamida yangi qatlam yaratamiz va Pencel insterumentini Faollashtiramiz.Yaratilgan chiziqni sakrayotga koptok uchun yo’l sifatida foydalanamiz.Chiziqni tanlaymiz va Edit copy (ctrl+c) buyrug’I yordamida buferga olamiz.Shu bilan birga avtomatik animatsiyalarda foydalanish mumkin bo’lgan yana bir effekt mavjud bu-maska qatlamdir.Maska qatlami uchun asosiy qatlam ustida yangi bo’sh qatlam yaratmiz.Shu qatlamning sichqonchaning chap tugmasi bilan bosib Maska mask buyrug’ini tanlaymiz.Natijada qatlam ko’k ranga o’zgaradi.Vaikkila qatlamlar o’zgarishlardan himoyalanadi.Maska qatlamdan shu himoyani O’chirib boshqaruv kadrda bir nechta to’rtburchaklar Enter tugmasi bosamizva natijani ko’ramiz.(4-rasm)

4-rasm. b)animatsiyani hosil qilish.
Usul obyekt xususiyatlarni boshqarish uchun xizmat qiladi.Eng oddiy foydalanish sifatida koordinata o’zgarishlarini keltirishimiz mumkin.Yangi fayl yaratamiz vaaylana chizamiz.Paint Bucket(u) eksterumenti yordamida oq-qora gradiant bilan uning ichini bo’yaymiz.Maska qatlamdagi boshqaruv kadrni Motion tweening animatsiyalahtirilsa harakatlantirish effekti yanada chiroyli bo’ladi.Flashdagi animatsiya “multik”da ishlatiladigan obektlarni xossalarini o’zgartirishga asoslangan.Masalan obekt yo’qolishi yoki paydo bo’lishi ,joylashuvini rangini va boshqalarni ko’rishimiz mumkin.Flashda obyektlarni animatsiyalashni 3 ta turli mexanizmi ko’zda tutilgan:

Kadrma kadrli (“klassik”) animatsiya bu usulda muallif bo’lg’usi “multik”ni har bir kadrni o’zi yaratadi yoki boshqa joydan import qiladi.Namoyish ketma ketligini o’zi yaratadi.Avtomayikanimatsiya (tweened animatsiya)bu usulda muallif multifatsiya kadrlarini faqat birinchi va oxirgisini yaratadi.Otraliq kadrlarni esa Flash avtomatik tarzda o’zi yaratadi.Tweened animatsiyani ikki xil turi mavjud :obyektni ko’chirishga asolangan animatsiya va transformatsiyasiga asoslahgan animatsiya.Snariyga asoslangan animatsiya ,Snariy Flashning dasturlash tilida(bu til Action Script)deb nomlanadi.Obyektni hatti-harakatini berilishidir.Bu tilni sintaksini Web hujjatlarda ishlatiladigan boshqa senariy tillariga (Java Skript vaVB Script) o’xshab ketadi.Ushbu mexanizmlarni har biri o’zining afzalliklari va kamchiliklariga ega.Masalan tweened animatsiya ikki afzalikka ega:

-birinchidan muallif har bir kadrni alohida yaratish zarurati kutilgan.

-ikkinchidan bunday “multik”ni tashkil etish uchun Flashda faqat birinchi va so’ngi kadrni saqlash kifoya.Bu esa o’z navbatida bunday filmni hajmini kam bo’lishini ta’minlaydi.

Shu bilan birga tweened-animatsiyani faqat kadrlar interaktiv bo’lishi mumkin. Shu bilan birga ko’pgina standart amallar filmini biror bir elementiga Action Scriptda dasturlasgdan foydalanmay berilishi mumkin.Standart amallarga masalan filmni namoyishini boshlash va to’xtashish ovozini yoqish yoki o’chirish va boshqalar.Hammasi bo’lib standart amallarni o’nga yaqin turi mavjud.

Agar zarurat tug’ilsa ham murakkab snariylar tuzilishi mumkin.Masalan u yoki bu holat yuz berishi ,so’ngra kerakli amal bajarilishiga o’tish.Lekin bunday snariylarni yoqish yoki o’chirish yaratish dasturlashdagi bilimlarini boshlash va to’xtatish kerak bo’ladi.Flash filmlarni ishlatilish bir necha usullarni tadim etadi.Siz filmni syujeti va foydalanuvchi bajargan amaldan qat’iy nazar to’xtamaydigan amalni yaratishingiz mumkin.Alternativ variant animatsiyava tovushni sinxromlash.Bundan tashqari Flash tugmachalariga tovush ishlatishingiz mumkin.Bu esa tugmalarni interaktiv qiladi.Tovush bilan islashni yana bor varianti - Action Script snariylardan foydalanib tovushni bosgqarish.Flashda tovushni qo’shishni ikki xili mavjud.Xodisaviy boshqariladigan (event sound) va oqimli(stream sound).Flash tovush bilan ishlashda yaratuvchilar uchunquyidagi imkoniyatlarni yaratadi:

-bo’linuvchan tovush kutubxonalari yaratish yani bir kutubxonadagi tovushni bir necha filmlarda foydalanish imkoniyatidir.

-tovush sifati va eksporti qilinayotgan filmni optimal birlashuvini tanlash maqsadida tovushli ma’lumotlarni qo’shish ko’rsasgichlarini boshqarish muallif alohida tovush yoki filmdagi barcha tovushlar uchun qo’shish ko’rsatgichini tanlashi mumkin.Bundan tashqari siz tovushni o’zgartirish uchun turli qo’shimcha effektlardan foydalanishingiz mumkin.

Flash filmlarni ishlatish variantlari.

Yuqorida takidlab o’tilgandek Flashning asosiy vazifasi grafika va animatsiya bo’lgan interaktiv Web-sahifalarni yaratishdan iboratdir.Flash yaratuvchilari uning yordamida olingan filmlarni ishlatilishini yana ikki boshqa variantlarini ham ishlab chiqishgan.Birinchidan Flash filmlarini mustaqil (Web brouzerda bog’liq bo’lmagan holda)namoyish etilishi ,ikkinchisi esa Flash filmlarini boshqa formatlariga o’tkazilishidir.Flimlarni flash yordamida yaratish va taxrirlash vaqtida muallif FLA formatiga ega fayllar bilan ishlaydi.Bu Flash muxarririni ichki (shaxsiy)formatidir va u faqat Flashda tushinarlidir.Web-brouzer yordamida namoyish etish uchun mo’jallangan filmlar SWF formatiga o’tkazib olishizarur.Yuqorida ta’kidlab o’tilgandek,ushbu format brouzerlari(Internet Explirer,Netcape va opera)so’ngi versiyalarida namoyish etilishi mumkin vyokimaxsus Flash pleer yordamida ham namoyish etilishi mumkin.Ushbu Flash pleer Flash muxariri tarkibiga mustaqil dastur sifatida kiradi va SWF fayllar muxaririsiz ham Flash pleerda namoyish etilishi mumkin.Shu bilan birga filmni barcha funksional va interaktiv imkoniyatlar saqlanib qoladi.

Flash filmlarini”avtonom”namoyish etilishi ikkinchi variant bu-Universial Media pleerdan foydalanishdir.Buning uchun Flash film AVI formatida eksport qilinishi kekrak.Lekin bu holda filmni hajmi ayrim hollarda yuz barobar ortib ketishi mumkin.

Macromedia Flashda ishni osonlashtirish va rolik o’lchamlarini yaxshilash uchun simvol tushinchasi kiritilgan. Simvol quyidagicha bo’lishi mumkin.Grafika(Graphic),tugma(button),animatsion rolik(movie clip),tovush(sound).Bu imkoniyat yatarilgan obtektlar bir necha marta foydalanish imkonini beradi.Flash filmlarini AVI formatiga o’tkazikishi ularning interaktivligini yo’qolishiga olib keladi.Shuning uchun ushbu variant keng tarqalmagandir.Flash filmlarini namoyish etishni yana bir turi mavjuddir.Bu variant Flash filmni animatsiyalashgan GFI formati ga o’tkazishdir.Bu holda eksportni ikki turi mavjud :har bir foydali animatsiyani bir kadrga mos keluvchi GFI fayllar to’plami ko’rinishida yoki bir animatsiyalangan fayl ko’rinishidadir.Ekportning ikkinchi varianti afzalroqdir.Cuunki boshqa bir dastur yordamida kadrni “yig’ishga”qaraganda bu variantga fayl hajmi kichikroq bo’ladi.

Dasturlash tillarida obyekt faqat shu obyektga qo’llanishi mumkin bo’lgan atributlar (xususiyatlar)to’plami va usullar ro’yxati bilan ifodalanadi.Har bir sinf obyektlari uchun o’z atributlar va usullar to’plami belgilangan.Masalan “tugma” obyekti uchun atributlar sifatida ishlatilishi mumkin.

Flash filmlarni grafik formatlarga o’tkazish.

Yuqorida sanab o’tilgan Flash filmlarni eksportiularning dinamikasini (u yoki bu darajada)saqlanishini taminlaydi.Lekin zarur bo’lganda Flashdan oddiy grafik muxariri sifatida ham fordalanish mumkin.Uning yordamida yaratilgan tasvir so’ng biror bir grafik format (vektorli yoki rastrli)ga o’tkazilishi mumkin.Shu bilan Flash filmga boshqa grafik formatlardan berilgan tasvirlarni qo’shish(import qilish)imkoniyatiga ega.

Action Script da Button va Movie clip sinflari obyektlari orasidi bo’ysinish munosabatlarini aniqlash juda qiyin:ular bir filmdan ikkinchisiga o’tganda va hatto saxnadan saxnaga o’tganda ham o’zgarishi mumkin.Masalan bir vsaxnada tugma klip tugmani “jonlantirish”uchun ishlatiladi Movee sinfini boshqa obyektlarini (text field)dan boshqa button va Movee clip obyektlariga obyektlariga nisbatan bo’ysingan deyish mumkin .Chunki ular Button va Movee clip obyektlari tarkibiga kirishi mumkin lekin aksincha emas.E’tibor bering Action Scriptda kadrlar uchun ham,film saxnasi uchun ham mos obyektlari sinfi yaratilmagan.Gap shundaki Action Script filmining ushbu elementlari xususiyatlarini o’zgartirishga yo’l qo’ymaydi.Siz snayriy yordamida faqatgina kadrga nomi yoki raqami orqali murojaat qilishingiz,shuningdek uning yuklangan va yuklanmaganligi.

Web-sahifalar yaratish.

Flash filmlarni namoyish etilishini turli usullari majjudligiga qaramasdan bugungi kunda bu texnalogitani qo’llanishining asosiy yo’nalishi bu chiroyli va dinamik Web sahifalar yaratishdir.Flash filmni brouzerda-namoyish etilishini ikki usuli mavjud:

-uni SWF formatida saqlash so’ng sichqoncha yordamida fayl znachogini bu fayl saqlanadigan katologidan brouzer oynasiga o’tkazish.

-flash filmni HTML formatiga eksport qilish so’ng oddiy usul bilan brouzerda ochish.

Flash filmlarni Web sahifa elementlari sifatida ishlatish turli tumandir.Bulardan ayrimlari qyyida keltirilgan:

-sahifani estetik ko’rinishi oshirish uchun mo’jallangan “oddiy”animatsiya;

-foydalanuvchi harakati (sichqonchani siljitish tugmani bosishga bog’liq bo’lgan animatsiyalashgan knopka,bunday knopka gipersilka yordamida ishlatilishi mumkin yoki biror bir vazifani bajarishi mumkin).

-Web-sahifa foydalanuvchilardan biror-bir ma’lumotni qabul qilishga mo’ljallangan forma ko’rinishidir.

-reklama banneri .

Flash filmlarda tovushni ishlatishni bir necha usullarini taqdim etadi.Siz filmni syujeti va foydalanuvchi bajargan amaldan qat’iy nazar to’xtamaydigan amalni yaratishingiz mumkin.Alternativ variant animatsiyava tovushni sinxromlash.Bundan tashqari Flash tugmachalariga tovush ishlatishingiz mumkin.Bu esa tugmalarni interaktiv qiladi.

Flash filmni yaratish asosiy sxemasi.

Birinchi o’rinda Flash Web-sahifalarni yaratish uchu mo’ljallanganligiga qaramay u bilan ishlash vaqtida teg, atribut,sahifa va shunga o’xshash terminlar bilan siz kamdan kam uchratasiz.Shuning uchun Flashni o’rganishda avval uning terminalogiyasini tushinib olish kerak.

.Flashda tovushni qo’shishni ikki xili mavjud.Xodisaviy boshqariladigan (event sound) va oqimli(stream sound).Flash tovush bilan ishlashda yaratuvchilar uchunquyidagi imkoniyatlarni yaratadi:

-bo’linuvchan tovush kutubxonalari yaratish yani bir kutubxonadagi tovushni bir necha filmlarda foydalanish imkoniyatidir.

-tovush sifati va eksporti qilinayotgan filmni optimal birlashuvini tanlash maqsadida tovushli ma’lumotlarni qo’shish ko’rsasgichlarini boshqarish muallif alohida tovush yoki filmdagi barcha tovushlar uchun qo’shish ko’rsatgichini tanlashi mumkin.Bundan tashqari siz tovushni o’zgartirish uchun turli qo’shimcha effektlardan foydalanishingiz mumkin.

Film kadrlarini almashish dinamikasi vaqt diagramasi (Timelene)yordamida ta’riflanadi.Vaqt diagramasini parametrlari sifatida kadrlar almashinish chastotasi obyekt xarakatini boshlash va yakunlash vaboshqa parametrlarniko’rsatish mumkin.Filmda bir necha xil turli obtektlardan fotdalanish mumkin.Har birining holati boshqasidan mustaqil ravishda o’zgarishi yoki umuman o’zgarmay qolishi mumkin.Filmni turli elementlarini xarakatini ta’riflashni osonlashtirish uchun ularni yupqa halqa bilan solishtirishadi.Bunday varaqlarni bir nechasini bir to’plamga yig’ilsa ma’lum saxna namoyon bo’ladi Saxna (Scene)-bu Flashni yana bir terminlaridan biridir.Har bir saxna qavatlarini ma’lum bir to’plamidan iboratdir.Sodda filmlar uchun bir qavatdan iborat saxnani yaratish va ta’riflash kifoyadir.Murakkab filmlar uchun bir necha turli ko’rinishdagi saxnalar yaratish kerak bo’ladi.Bir saxnadan ikkinchisisiga o’tish vaqti diagrammasi balki boshqa bir mexonizmlardan foydqlanib amalgam oshiriladi.Oddiy holda ,film saxnalari ma’lum ketma-ketlikda,ularni tartib raqami bo’yicha bajariladi.Filmni murakkabroq usulda tuzishda Action Script tilidan foydalaniladi.Murakkar filmni yaratishda muhim rolni yana bir tushincha klip (clip yoki Movie clip).Klip bu-simvolni maxsus turidir.U o’ziga xos mini filmdir.Bu film uhun xususiy vaqt diagrammasi va xususiy parametrlar(masalan,kadrlar chastotasi)o’natilgan.Klipdan ko’p marotoba foydalanish uchun filmni bioshqa bir elementlari singari kutubxonasiga joylashtirish mumkin.Filmni har bir elementi klipni ichida ham ishlatilishi mumkin.Agar film ichidagi aktivlashtirishni ba’zi qo’shimcha shartlarini berish uchun Action Script tili vositalaridan foydalanish mumkin.Klipda interaktiv elementlarni(masalan,knopka) ham qo’shish mumkin.

Flash filmlarni yaratish ketma-ketligi.

Windows dasturlarini ko’pchiligini ishga tushirganda ushbu dasturbilan ishlash uchun “zagatovka”(bo’sh hujjat)avtomatik ravishda yaratiladi.Masalan Word muxaririni oynasi ochilganda unda bo’sh hujjat ochiladi.Bu hujjatga siz matn kiritishingiz ,grafika qo’shish shrift ko’rinishini o’zgartirish va boshqalarni amalgam oshirishingiz mumkin.Yangi hujjat uchun o’rnatilgan parametrlar qo’llaniladi.Hujjatingiz sizga ma’qul bo’lgan ko’rinishda bo’lishi uchun parametrlarni kerakli ko’rsatgichlarini o’rnarib qo’yish talab qilinadi.Flash juda qulay interfesga ega bo’lsa ham ,Flash filmlarni yaratish juda murakkab ishdir.Shuning uchun film yaratishning har bir qadamidan so’ng natijani tekshirish lozim.Flash filmnialohida saxnasini ham butun filmni tekshirish imkoniyatini beradi.Agar tekshirish muvafaqiyatli o’tgan bo’lsa natijani diskda saqlashni unutmang.Chunki Flashda avtomatik saqlash funksiyasi mavjud emas.

Ish oblasti insterimentlari paneli.

Ish oblasti xoxlagan sichqonchani o’ng tugmasi bosilganda kontekst menyusi ochiladi Bu menyu ish oblasti vafilmni parametrlarini o’zgartirish uchun asosiy buyruqlardan iborat.Bunday buyruqlar 20 tadan ortiqroqdir.Hozircha ulardan bittasi SCENE(saxna)ga to’xtab o’tamiz.Bu buyruqni tanlaganda nomiScene nomli panel paydo bo’ladi.Bu panel film saxnalari bilan ishlash uchun mo’ljallangan.Uning yordamida siz quyidagilarni amalgam oshi rishingiz mumkin.

-filmlar saxnalari ro’yxatini ko’rish ,saxnalarni ro’yxatdadi joylashuvi vlarni filmda paydo bo’lish ketma ketligi mosdir.

-filmni xoxlagan saxnasiga (bu saxnani ro’yxatdan tanlab)otish;

-tanlangan saxnani nusxasini olish,buning panelni pastki qismidagi knopka bosiladi,nusxa ro’yxatga saxna orginalidan keyin joylashtiriladi;

-yangi (bo’sh)saxna qo’shish,saxna ro’rxatga tanlangan saxnadan keyin joylashadi;

-tanlangan saxna o’chiriladi.