MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

106 

106 

3-4 yaĢlı uĢaqlarda da belə bir tələbat əmələ gəlir. UĢaq 

edə    bilməyəcəyi  bir  iĢ  görmək  istəyir,  özünü  kiməsə  

oxĢatmaq,  bənzətmək  istəyir.  Oyun  prosesində  uĢaq  özünü 

atın  üstündə  oturan,  at  çapan  atlıya,  təyyarəçiyə,  sürücüyə, 

müəllimə, həkimə bənzədir. UĢaq öz oyununda təqlid yolu ilə 

bu  peĢə  sahiblərinin  zahirdə  olan  hərəkətlərini  yamsılayır. 

Təbiidir  ki,  bütün  bunlar  uĢağın  idrakına,  psixikasının 

inkiĢafına  güclü  təsir  edir.  UĢaq  oyun  prosesində  cisimlərin 

əlamətlərini,  insanların  funksiyalarını,  insanlar    arasındakı 

münasibətləri  dərk  etməyə  baĢlayır.  Oyun  prosesində  uĢaq 

ancaq  gördüklərini  mütləq  mənada  təkrar  etmir.  O,  öz 

oyununda  əks  etdirdiyi,  təqlid  etdiyi  iĢə,  hərəkətə  yeni,  nəyi 

isə əlavə edir. UĢağın oyun fəaliyyətində yaradıcılıq ünsürləri 

nəzərə çarpır. 

UĢağın  təxəyyülünün  yaradıcı  funksiyası  özünü  büruzə 

verir.    UĢaq  Ģəraiti  dəyiĢdirir,  predmetləri  yeni  qaydada 

yerləĢdirməyə  can  atır,  əĢyalara  özü  bildiyi    funksiyaları 

həvalə  edir.  Uzun  ağac  parçası-ata,  stul-  avtomobilə, 

gəlinciklər- müəllimə, anaya, uĢağa çevrilir. 

Oyun  prosesində  uĢağın  təxəyyülü  ixtiyari  xarakter 

daĢımağa  baĢlayır.  Belə  ki,  təxəyyül  obrazları  əvvəlcədən 

müəyyən  olunmuĢ  məqsədlə  bağlı  olaraq  yaradılır.  Lakin, 

məktəbəqədər  yaĢ  dövrünün  əvvəllərində  bu  məqsəd  uĢağın 

özü  tərəfindən  deyil,  böyüklər  tərəfindən  uĢağın  qarĢısında 

qoyulur. Məsələn, kubikləri uĢağın qabağına tökür və deyirik: 

«Bu  kubiklərdən  evcik  qur».  KarandaĢ  və  ağ  kağız  verir  və 

deyirik:  «PiĢik  çək».  UĢaq  da  öz  bacarığı  dairəsində  bu  iĢi 

görür  və  bu  prosesdə  onda  istər-istəməz  təxəyyül  fəaliyyəti 

canlanır. 

Məktəbəqədər  yaĢın  sonrakı  dövrlərində  uĢaq  özü 

fəaliyyətə baĢlamamıĢdan qabaq qarĢısına müəyyən məqsədlər 

---