MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

209 

səlahiyyətli  təĢkilatlar  tərəfindən  qrupun  idarə  olunmasının 

təĢkilini təmin edəcək rəsmi adam kimi nəzərdə tutulur. Lider 

isə  qrupun  Ģəxsi  nüfuzu  sayəsində  bir  çox  və  ya  bütün 

üzvlərinin  davranıĢına  qeyri-rəsimi  ölçülərlə  təsir  göstərməyi 

bacaran üzvlərindən biri kimi qeyd olunur.  

Qeyd olunanlardan göründüyü kimi,  «rəhbər» və «lider» 

anlayıĢının  oxĢarlığı  hər  iki  anlayıĢda  qrup  fəaliyyətinin 

təĢkilini  həyata  keçirməklə  bağlılığında  ifadə  olunur.  Fərqli 

cəhətlərinə  gəldikdə,  «rəhbər»  rəsmi  Ģəkildə  təyin  olunduğu 

halda,  lider  çox  vaxt  rəsmi  Ģəkildə  deyil,  qrup  üzvlərinin 

yüksək  nüfuzunu  qazanmaq  ilə  yaranır.  Bir  çox  hallarda 

qrupun  rəsmi  rəhbəri  qrup  üzvlərinin  nüfuzunu  qazandığına 

görə eyni zamanda onun liderinə çevrilir. Belə olduqda həmin 

rəhbər  rəsmi  lider  rolunu  oynamaqla  qrupun  fəaliyyətini  daha 

səmərəli Ģəkildə idarə etmək imkanına malik olur.  

Bütün bunlara baxmayaraq rəhbərlik və liderlik müxtəlif 

sosial-psixoloji  fenomenlər  kimi  xarakterizə  olunur.  Mü-

təxəssislərin  fikrincə  onların  eyniləĢdirilməsi  elmi  cəhətdən 

səhv, praktik nöqteyi-nəzərdən isə zərərlidir.  

  Sosial  psixologiyada  rəhbər  iĢçi  və  lider  arasındakı 

aĢağıdakı fərqlər qeyd olunur (Ġ.V.Parıqin):  

1.

 

Rəhbərlik rəsmi əsasda meydana çıxan müxtəlif sosial 

təĢkilat  və  qurumlarda  məqsədyönlü  xarakter  daĢıyan  sosial 

prosesdir.  Liderliyə  gəldikdə,  o,  qrupdaxili,  Ģəxsiyyətlərarası 

münasibətlər  əsasında  spontan  Ģəkildə  əmələ  gələn  prosesdir. 

O,  təĢkilatın  əsasən  psixoloji  səviyyəsini  əks  etdirir.  Rəhbər 

iĢçi  rəsmi  Ģəkildə  təyin  olunduğu  halda,  lider  qeyri-rəsmi 

Ģəkildə irəli sürülür.  

2.

 

Rəhbərlik  adətən  makromühitin  baĢlıca  tələbatlarına 

və mənafeyinə uyğun Ģəkildə formalaĢdırılır və həyata keçirilir. 

O,  qrupda  yerinə  yetirilən  iĢlərin  vəziyyəti  və  qrup 

fəaliyyətinin  nəticələri  üçün  qanun  qarĢısında  məsuliyyət 

daĢıyır.  Liderlik  isə  spontan  bir  proses  kimi  qrup  və  onun 

üzvlərinin  tələbat  və  mənafelərinə  müvafiq  olaraq  meydana 

---