MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

60 

60 

olunması  prosesidir.  Bu  zaman  yeni  qavranılanların  əvvəllər 

əldə 

etdiklərimizlə 

əlaqələndirilməsi 

yolu 

ilə 

möhkəmləndirilməsi baĢ verir.  

Anlamadan  asılı  olaraq  yaddasaxlamanın  məntiqi  və 

mexaniki  növləri  mövcuddur.  Məntiqi  yaddasaxlamanın 

əsasında  anlama  dayanır.  Bu  zaman  insan  öyrəndiklərini  öz 

sözləri  ilə  ifadə  edə  bilir.  Mexaniki  yaddasaxlama  isə  quru 

əzbərləmə, 

bəzən 

mənaya 

əhəmiyyət 

vermədən 

yaddasaxlamadır.  Adətən  mexaniki  olaraq  yadda  saxlayan 

Ģagird  və  ya  tələbə  materialın  ayrı-ayrı  hissələrini  ayrılıqda 

yada sala bilmir. 

Ən  fərdiləĢdirilmiĢ  psixi  hadisələrdən  hesab  olunan 

hafizə  çoxsaylı  amillərdən:  beynin  xüsusiyyətlərindən, 

mərkəzi sinir sistemindən, mühitdən, fəaliyyətin xarakterindən 

və  Ģəxsiyyətin  növündən  asılıdır.  Məhz  bu  səbəbdən  yadda 

saxlamanın 

ən 

ümumi 

qanunauyğunluqlarını 

müəyyənləĢdirmək  xeyli  çətindir  və  daha  çətini  isə  onun 

səmərəli  Ģəkildə  idarə  edilməsini  öyrənməkdən  ibarətdir. 

Baxmayaraq ki, hafizənin təkmilləĢdirilməsi ilə bağlı çoxsaylı 

metodikalar iĢlənmiĢ, tövsiyələr hazırlanmıĢdır.  

Alman  psixoloqu  Q.Ebbinhauz  materiala  məna  və 

emosional 

münasibətlərdən 

asılı 

olaraq 

mexaniki 

yaddasaxlamanın 16 qanunauyğunluqlarını özündə birləĢdirən 

vahid  sistem  təklif  etmiĢdir.  Onlardan  bir  neçəsini  nəzərdən 

keçirək. 

1.  Ġnsana  ilk  dəfə  təsir  göstərən  xarici  təzyiqi  o  daha 

güclü və uzunmüddətli yadda saxlayır.  

2.  Güclü  emosional  reaksiya  doğurmayan,  lakin 

kifayət  qədər  mürəkkəb  olan  informasiya  hafizədə  hifz 

olunmur. 

3.  Diqqətin  mərkəzləĢdirilməsi  nə  qədər  güclü  olarsa, 

yaddasaxlama da o qədər sürətli baĢ verir. 

4. Çoxsaylı fakt və təəssüratların əvvəli və sonu daha 

yaxĢı yadda saxlanılır.  

5. Təkrar yaddasaxlamanın daha səmərəli yoludur. 

---