www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
163
163
163
163
163
163
163
163
163
hissiyatlı, xəyalpərvər); 3) fəal tip (impulsiv, enerjili, itaətkar,
fəal, inadkar).
Orta
səviyyə:1)
praktik
olmayan
nəzəriyyəçilər,idealistlər
(alimlər,
rəssamlar,
dini
xəyalpərəstlər); 2) praktiklər – realistlər, alturistlər,
ictimayətçilər, hökümlülər, evdarlar.
Ali səviyyə: Bu insanlara Ģüurluluq, ruhi duyğuların
uzlaĢması, ali insani ideallar xasdır. Sonrakı tədqiqatlar xarak-
terin daha dəqiq anlaĢılmasına gətirib çıxardı.
Fərdi xarakterlərin tipologiyasını təhlil edən Z.Freyd
xarakterin strukturu ideyasını əsas götürərək sübut edir ki,
“müəyyən əlamətlərdən əsas xarakterin formalaĢdırılması
formulunu çıxartmaq olar, həm də nəzərə almaq lazımdır ki,
daimi əlamətlər ya dəyiĢilməyən ilkin impulsları, ya da
onların sublimasiyasını və ya onların yaratdığı reaktiv
törəmələrini təmsil edir”.
Erkən uĢaqlığın xüsusiyyətləri, psixoseksual mərhələnin
inkiĢaf etməsinin spesifikası, müəyyən psixoseksual mərhə-
lənin təsbit edilməsi insanın xarakterinin xüsusiyyətlərini Ģərt-
ləndirir. Freyd xarakteri oral-passiv, oral-təcavüzkar, anal-
xarakterə, genital xarakterə ayırırdı.
Müasir psixoanalitiklər xüsusilə A.Louenin tipoloji
modelində xarakterin aĢağıdakı tiplərini ayırırlar: aral, mazo-
xist, əsəbi, fallik-narsis, Ģizoid.
. A.Louen xarakter anlayıĢını yalnız pataloji hallarla
məhdudlaĢdırmağı təklif edirdi. Ġnsan - əgər onun tipik
davranıĢ vasitələri, yəni xarakteri yoxdursa o sağlamdır. Bu o
deməkdir ki, o real həyatda Ģəraitin müəyyən tələblərinə
uyğunlaĢaraq özünü çox gözlənilməz aparır. Müasir amerika
psixologiyasında xarakterin iki alternativ tərifindən istifadə
olunur: “Xarakter – Ģəxsiyyətin əxlaqi və mənəvi baxıĢıdır”;
“Xarakter – Ģəxsiyyətin sübutlara nöqteyi-nəzəridir”.
R.Kettel Ģəxsiyyətin əsas amilləri arasında güc və
zəifliyi qeyd edirdi. Onun funksiyası“Ali-mən”in gücü sərt və