MahirəNərimanqızı

        AĢağı  səviyyə:  1)  ağıllı  tip;  2)  affektiv  tip  (hərəkətli, 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

163 

163 

163 

163 

163 

163 

163 

163 

163 

hissiyatlı, xəyalpərvər); 3) fəal tip (impulsiv, enerjili, itaətkar, 

fəal, inadkar). 

        Orta 

səviyyə:1) 

praktik 

olmayan 

nəzəriyyəçilər,idealistlər 

(alimlər, 

rəssamlar, 

dini 

xəyalpərəstlər);  2)  praktiklər  –  realistlər,  alturistlər, 

ictimayətçilər, hökümlülər, evdarlar. 

        Ali  səviyyə:  Bu  insanlara  Ģüurluluq,  ruhi  duyğuların 

uzlaĢması, ali insani ideallar xasdır. Sonrakı tədqiqatlar xarak-

terin daha dəqiq anlaĢılmasına gətirib çıxardı.  

        Fərdi  xarakterlərin  tipologiyasını  təhlil  edən  Z.Freyd 

xarakterin  strukturu    ideyasını  əsas  götürərək  sübut  edir  ki, 

“müəyyən  əlamətlərdən  əsas  xarakterin  formalaĢdırılması 

formulunu çıxartmaq  olar, həm də nəzərə almaq lazımdır ki, 

daimi  əlamətlər  ya  dəyiĢilməyən  ilkin  impulsları,  ya  da 

onların  sublimasiyasını  və  ya  onların  yaratdığı  reaktiv 

törəmələrini təmsil edir”. 

        Erkən  uĢaqlığın  xüsusiyyətləri,  psixoseksual  mərhələnin 

inkiĢaf  etməsinin  spesifikası,  müəyyən  psixoseksual  mərhə-

lənin təsbit edilməsi insanın xarakterinin xüsusiyyətlərini Ģərt-

ləndirir.  Freyd  xarakteri  oral-passiv,    oral-təcavüzkar,  anal-

xarakterə, genital xarakterə ayırırdı. 

        Müasir  psixoanalitiklər    xüsusilə  A.Louenin  tipoloji  

modelində xarakterin  aĢağıdakı  tiplərini ayırırlar:  aral,  mazo-

xist, əsəbi, fallik-narsis, Ģizoid. 

.        A.Louen xarakter anlayıĢını yalnız pataloji hallarla 

məhdudlaĢdırmağı  təklif  edirdi.  Ġnsan  -  əgər  onun  tipik 

davranıĢ vasitələri, yəni xarakteri yoxdursa o sağlamdır. Bu o 

deməkdir  ki,  o  real  həyatda  Ģəraitin  müəyyən  tələblərinə 

uyğunlaĢaraq  özünü  çox  gözlənilməz  aparır.  Müasir  amerika 

psixologiyasında    xarakterin  iki  alternativ  tərifindən  istifadə 

olunur:  “Xarakter  –  Ģəxsiyyətin  əxlaqi  və  mənəvi  baxıĢıdır”; 

“Xarakter – Ģəxsiyyətin sübutlara nöqteyi-nəzəridir”. 

        R.Kettel  Ģəxsiyyətin  əsas  amilləri  arasında  güc  və 

zəifliyi qeyd edirdi. Onun funksiyası“Ali-mən”in gücü sərt və 

---