MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

165 

165 

165 

165 

165 

165 

165 

165 

165 

sında  qurulmuĢ  xarakter  tipologiyası  çox  məĢhurdur.  Onun 

müəllifi  bu  tipologiyanı  xarakterin  sosial  tipologiyası  ad-

landıran  E.Frommdur.  E.Fromm  adamları  bir  Ģəxsiyyət  kimi 

dörd tipə ayırır: mazoxist, sadist, konformist, tənha. 

        E.Fromun  fikrincə  mazoxist  tipə  malik  olan  adam  uğur-

suzluqlarla qarĢılaĢan adamdır. Bu uğursuzluqda o yalnız özü-

nü günahkar sayır. 

        Sadist  tip  öz  uğursuzluqlarının  səbəbini  özündə  deyil, 

baĢqa  adamlarda,  cəmiyyətdə  görür.  O,  adamları  və  dünyanı 

düĢmən kimi  qavrayır və onları   məhv  etməyə  cəhd  göstərir. 

Daima hakimiyyətə, hökmranlığa, əzməyə, dağıtmağa can atır. 

        Konformist  tip  ümumi  kütləyə  qarıĢır,  baĢqaları 

necədirsə  onlar  kimi  olmağa,  onlardan  fərqlənməməyə  cəhd 

edir. O, həmiĢə mövcüd Ģəraitə uyğunlaĢır. 

        Tənha  tip  həmiĢə  mübarizədən,  cəmiyyətdən  uzaqlaĢır, 

situasiyadan kənar olmağa, ondan qaçmağa çalıĢır. 

        K.Yunq  tərəfindən  irəli  sürülmüĢ  ekstravert  və  introvert 

tipli  xarakterlərin  təsnifatı    geniĢ  yayılmıĢdır.  Ekstravertlərə 

coĢqunluq,  təĢəbbüskarlıq,  uyuĢqanlıq,  ünsiyyətlilik  xasdır. 

Ġntrovertlər  üçün  öz  daxili  aləmində  baĢ  verənlərdə  Ģəxsi 

maraqlarını  güdməsi,  ünsiyyətsiz,  qapalı,  özünü  təhlilə  meyl, 

uyğunlaĢmada  çətinlik  çəkmək  xarakterikdir.  Həmçinin 

xarakteri  konform və sərbəst,  hakim və itaətkar,  normativ və 

anarxist tiplərə də ayırmaq olar. 

        Psixoloq  S.Məcidovanın  iĢləyib  hazırladığı  tipologiya 

“69”  adlanan  xarakterin  tipologiyası  da  maraq  doğurur.  Bu 

tipologiyanın  əsasında  Ģəxsiyyətin  özünü  dərk  etməsinin 

səviyyələri  durur.  Onun  tərəfindənm  insanın  inkiĢafının 

təkamül  mərhələlərini  ifadə  edən  özünüdərkin  3  səviyyəsi 

ayrılmıĢdır. Özünüdərkin birinci səviyyəsinə aid olan insanlar 

aĢağıdakı xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunurlar: eqosentrizmlə, 

meyarlarından  birinin  –  “mənim  –  mənimki  –  olmayan”  

münasibətlər sistemi olan ətraf aləmin fərqli qəbul edilməsilə; 

hər Ģeyə qarĢı istehlakçı, əĢyavi münasibətlə; mənəviyyat üzə-

---