www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
166
166
rində bütün maddi olanın hakimliyi ilə.
Özünüdərkin ikinci səviyyəsində olan insanlar onunla
xarakterizə olunurlar ki, soyuqluğun, eqosentrizmin yerinə
birliyin və cəmiyyətin müəyən hissəsi ilə tamlığın dərk edil-
məsi gəlir. Köhnə, qalıq kimi saxlanan, ətraf mühitin “mənim”
– “mənim olmayan”a ayrılmasına yeni fərqləndirmə ge-
niĢlənir. ġəxsiyyətin zamanı “mən”im mövcudluğunun real
zamanından kənara çıxaraq “biz”im mövcud olduğu
zamanına daxil olur.
Özünüdərkin üçüncü səviyyəsinin əsas xarakteristikası –
fərqləndirmənin olmaması, məkan-zaman sonsuzluğu, ətraf-
aləmə qarĢılıqlı münasibətlərin dərk edilməsi, onun birliyinin
qəbul edilməsi, güclü Ģəxsiyyətin baĢqaları ilə konkret
münasibətlərinin olmaması, ümumbəĢəri mənəvi prinsiplərə
əməl etməkdir.
Demək olar ki, tipologiyanın bütün müəllifləri qeyd
edirlər ki, xarakter az ya çox ifadə edilə bilər. Əgər
xarakterlərin təzahürlərinin intensivliyini göstərən ox təsəvvür
etsək, onda aĢağıdakı 3 zonanı qeyd etmək olar: tamamilə
“normal” xarakterlər zonası, seçilən xarakterlər zonası
(onlar aksentuasiyalı xarakterlər adını alıb), və güclü
dəyiĢikliyə məruz qalmıĢ, yəni psixopatiyalı xarakterlər
zonası. Birinci və ikinci zonalar normaya uyğundur (geniĢ
mənada), üçüncü zona isə xarakterin patalogiyasına aiddir.
Müvafiq olaraq, xarakterin aksentuasiyasını normanın son
variantları kimi nəzərdən keçirirlər. Onlar da öz növbəsində
aĢkar və gizli aksentuasiyalara bölünürlər. Aksentuasiyalı
patoloji və normal xarakterlər arasında fərq çox ciddidir.Ġkinci
və üçüncü zonalara ayıran əlamətlərin bir tərəfində ümumi
psixologiyaya məxsus fərqlər durur. Əlbəttə, əlamət çox
yığcam səslənir. Buna baxmayaraq, onu xarakterin intensivliyi
məhvərində təxmini olaraq lokallaĢdırmağa imkan verən
meyarlar mövcuddur.
Bu meyarlar üçdür və onlar QannuĢkin-Kerbikovun
“psixopatiyanın meyarları” kimi məĢhurdur. Xarakteri patoloji
|