MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Talant və dahilik .
|
20
Ялизадя Я.Я. Йеня орада. Сящ.83 www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
191 191
191 191
191 191
191 191
191 belə, ayrıca götürülmüĢ qabiliyyətləri talantın analoqu kimi götürmək olmaz. Bunu həyatı faktlar və aparılmıĢ tədqiqatlar da təsdiq etmiĢdir. Talant və dahilik. Qabiliyyətlərin yüksək inkiĢaf pilləsi talantla məhdudlaĢmır. Bəzi adamlar öz istedadlarının yüksək səviyyəsi ilə də fərqlənir, onların yaradıcı nailiyyətləri cəmiyyətin həyatında, mədəniyyətin inkiĢafında tam bir dövrü, epoxanı əhatə edir. Ġnsanda qabiliyyətin bu cür inkiĢaf səviyyəsi dahilik adlanır. Dahilik Ģəxsiyyətin elə bir ali yaradıcılıq səviyyəsidir ki, həmin səviyyəyə yüksələn insan cəmiyyətin həyatında ağlagəlməz yüksək rol oynayır. Dahi insan, obrazlı Ģəkildə demiĢ olsaq, öz fəaliyyəti sahəsində yeni dövr yaradır. Dahi üçün fövqəlada yaradıcı məhsuldarlıq, keçmiĢin mədəni miraslarına yiyələnmək və bununla yanaĢı köhnəlmiĢ norma və ənənələri aradan qaldırmaq xarakterik haldır. Dahi Ģəxsiyyət öz yaradıcı fəaliyyəti ilə cəmiyyətin proqressiv inkiĢafına təsir göstərir. Dahi Ģəxsiyyət hadisələrin gələcəyini qabaqcadan görə bilir və öz fəaliyyətini buna uyğun qurmağa çalıĢır. Dahi insanlar olduqca azdır. Belə hesab edirlər ki, sivilizasiyanın beĢ min illik tarixində bu cür adamların sayı 400-dən artıq olmamıĢdır. Dahini xarakterizə edən yüksək istedad səviyyəsi fəaliyyətin müxtəlif sahələrinin qeyri adiliyi ilə əlaqədar olur. Tarixən bu cür universallığa malik olan dahilərdən Aristotelin, Leonarda da Vinçinin, M.V.Lomonosovun, Nizami Gəncəvinin, Tusinin və b. adını çəkmək olar. Məsələn, Tusi müxtəlif bilik sahələrində öz əvəzolunmaz nailiyyətləri ilə fərqlənmiĢdir. Lakin bu o demək deyildir ki, dahi adamlarda bütün fərdi keyfiyyətlər eyni dərəcədə inkiĢaf etmiĢ olur. Adətən, dahilik öz «profilinə» malik olur. Onun fərdi keyfiyyətlərindən hansısa üstünlük, dominantlıq təĢkil edir, qabiliyyətlərindən hansısa daha aydın təzahür edir.
|