MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
258 258 Kiçik məktəblilərdən fərqli olaraq yeniyetmələr mate- rialı ümumiləĢdirməyə və sistemləĢdirməyə daha çox yer verməyə çalıĢırlar. Tədricən yeniyetmələr belə bir qənaətə gəlirlər ki, mənalı yaddasaxlama və yadasalma daha üstün əhəmiyyətə malikdir. ġübhəsiz, hələ elə materiallar da olur ki, onları hərfən yadda saxlamaq və yada salmaq lazım gəlir (tərifləri, teoremləri və s.). Bu kimi hallarda mexaniki yaddasaxlamaya ehtiyac hiss olunur. Lakin bu zaman mexaniki yaddasaxlama müəyyən dərəcədə məna əlaqəsi ilə Ģərtlənir. Məsələn, tarixi günləri yaxĢı yadda saxlamaq üçün Ģagirdlər onları müəyyən hadisələrlə əlaqələndirirlər. Təlim fəaliyyətinin təsiri altında məntiqi hafizə fəal Ģəkildə inkiĢaf etməyə baĢlayır. Yeniyetmələr müəllimin köməyi əsasında yaddasaxlamanın səmərəli yollarından istifadə etməyə baĢlayırlar. Beləliklə, yeniyetmələr məntiqi, eləcə də ixtiyari hafizədən istifadəyə üstünlük verirlər. Bunun sayəsində mexaniki hafizənin inkiĢafı ləngiyir. Yeniyetmələrdə yaddasaxlamanı yaxĢılaĢdırmaq yollarına maraq artır. Yeniyetməlik dövründə diqqətin inkiĢafında da özünəməxsus xüsusiyyətlər müĢahidə olunur. Bu dövrdə diqqətin tez-tez yayınması halları özünü göstərir. UĢağın təlim fəaliyyətindəki əsaslı dəyiĢikliklər, tələbat və maraq dairəsinin dəyiĢməsi, Ģagirdin ayrı-ayrı fənlərə, müəllimlərə münasibəti, keçirdiyi psixi hallar, yeni və rəngarəng təəssürat bolluğu, cinsi yetiĢmənin baĢlanması ilə əlaqədar güclü təəssüratlar, yaĢlılıq hissi ilə bağlı problemlər və s. diqqətin təzahür və inkiĢafına, burada mənfi halların özünü göstərməsinə səbəb ola bilir. Təlim və tərbiyənin təsiri altında yeniyetmələrdə sabit ixtiyari diqqət inkiĢaf etməyə baĢlayır. Diqqətin həcmi, davamlılığı, paylanması nisbətən məhsuldar xarakter daĢıyır. Yeniyetməlik dövründə təxəyyülün inkiĢafında xeyli irəliləyiĢ baĢ verir. Bərpaedici təxəyyül yüksək inkiĢaf səviy-
|