MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

170 

170 

Hələ,  Ömər  Faiqdən  öncə  Ə.Hüseynzadə,  Ə.Ağaoğlu, 

Ü.Hacıbəyli, M.Ə.Rəsulzadə və başqa aydınlarımız bu məsələyə 

toxunaraq  türklərin  milli    kimliklərini  dini  kimliklə  eyniləşdir-

diklərini,  bunun  yanlış  olduğunu  dəfələrlə  yazmışdılar.  Ancaq 

çar Rusiyasının Azərbaycanı işğal altında tutduğu bir əsrə yaxın 

müddətdə  apardığı  antitürk  siyasətinin  nəticəsi  olmalı  idi  ki, 

millətin  özünüdərki  prosesi  kifayət  qədər  ağrılı  keçirdi.  Milli 

şüuru çar Rusiyasının ideoloqları tərəfindən zədələnən Azərbay-

can  türklərinin  əksəriyyəti  özlərini  «müsəlman»  olaraq  qəbul 

edirdilər.  Ancaq  bununla  kifayətlənməyib  milli  kimliklərini 

«persiyan», «sünni», «şiə», «tatar» kimi göstərənlər də tapılırdı. 

Ö.Faiq  doğru  yazırdı  ki,  halbuki  Təbrizin  şiəsi,  Osmanlının 

sünnisi, Qafqazın müsəlmanı hamısı türk oğlu türkdürlər. Ancaq 

Qafqaz  türkü  İran  türkünə  «ac  tat»,  Tiflis  türkü  isə  «persiyan» 

gözü  ilə  baxır.  Nəticədə  də  İran  türkləri  uşaqlarını  fars 

məktəbində oxudub özlərinə «şiə-fars» rəngi verirlər [165, 235-

236]. Mütəfəkkirə görə, türklər İslam qeyrətini o qədər çəkmişlər 

ki, artıq bu qeyrətlə öz varlığını və  adını da itirmişlər:  «Hə,  ey 

türk!  İstər darıx, istər qarıx,  yaxandan  əl  çəkəcək  deyiləm. Sən 

hər şeyi öyrənmək istədiyin halda niyə bircə zadı – yəni özünü 

bilmək  istəmirsən,  niyə  öz  varlığından,  öz  vücudundan,  öz  soy 

və nəslindən xəbərin yox?  Niyə sənə «Kimsən?» dedikləri vaxt 

həqiqi  cavabında  aciz  qalırsan?  Niyə  sadəcə  deyə  bilmirsən  ki, 

mən  türkəm?  Niyə  deyə  bilmirsən  ki,  şiəlikdən,  sünnilikdən, 

babılıqdan əvvəl sən türk idin. İndi də türksən və bundan sonra 

türk qalacaqsan» [165, 238]. 

Çünki  türklük  nə  dinlə,  nə  də  dinsizliklə  bağlı  deyildir. 

Bu,  bir  milli  kimlik,  öz  soyunu  və  kökünü  tanımaqdır.  Türklər 

isə,  hələ  İslamdan  öncə  həm  milli  kimlkilərini  -  türklüklərini, 

həm  də  dini  kimliklərini  -  Tanrıçılığı  yaxşı  anlamışlar.  Bu 

---