MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 27
Ona görə də monoqrafiyada öncə islamçılıq, türkçülük və müasirlik ideyaları, onların mənbələri və inkişaf yolları ayrı-ayrlıqda geniş şəkildə araşdırılmışdır. Məsələn, monoqrafiyada islamçılığın nəzəri mənbələrinin göstərilməsi, «panislamizm» və «İslam birliyi» anlayışlarının şərhinin verilməsi ilə yanaşı, bu cərəyanın Azərbaycanda hansı istiqa- mətlərdə (mühafizəkar və mütərəqqi) inkişaf etməsi, milli ideologiyanın formalaşmasında hansı rol oynaması tədqiqata cəlb olunmuşdur. Ən əsası odur ki, bu kitabda ilk dəfə, mühafizəkar islamçılarla (Ə.Axundoğlu, Y.Z.Talıbzadə, Q.Qarabəyli və b.) mütərəqqi islamçılar (Ə.Ağaoğlu, Ə.Hü- seynzadə, M.Ə.Rəsulzadə və b.) bir-birlərindən fərqləndiril- miş, onların «İslam birliyi»ni hansı mənada başa düşmələri və bu mənada islamlaşmağın Azərbaycan milli ideyasının – azərbaycançılığın yaranmasındakı rolu dəyərləndirilmişdir. Monoqrafiyada azərbaycançılığın yaranmasında müs- təsna rol oynayan türkçülük cərəyanının necə meydana çıxması və onun hansı mərhələlərdən keçməsi də geniş şəkildə tədqiq edilmişdir. Burada göstərilmişdir ki, türkçülük mədəni birlikdən siyasi-ideoloji birliyə qədər yüksəlmiş, son nəticədə romantik (Turan birliyi və s.) və gerçək türkçülük (Azərbaycan türkçülüyü, Türkiyə türkçülüyü və s.) kimi iki önəmli qola aryılmışdır. Xüsusilə, monoqrafiyada romantik türkçülükdən (Ə.Hüseynzadə və b.) və gerçək türkçülükdən (M.Ə.Rəsulzadə və b.) çıxış edənlərin mülahizələri geniş şəkildə təhlil olunmuşdur. Eyni zamanda, burada türkçülüyün və Azərbaycan türkçülüyünün (azərbaycançılığın) hansı mənada üst-üstə düşməsi, yaxud da ziddiyyətli olmasının aydınlaşmasına cəhd göstərilmişdir. Xüsusilə, kitabda türkçülüklə bağlı milli dil məsələsi daim diqqətdə saxlanılmış, |