MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

225 

milli  məsələni  ört-basdır  etməyə  çalışmasına  baxmayaraq, 

müharibə  illərində  Azərbaycanın  azadlığa  çıxması  üçün 

«İldırım»  təşkilatı  yaranmış  və  onun  üzvləri  Gülhüseyn 

Abudllayev,  İsmixan  Rəhimov,  Hacı  Zeynalov,  Kamal  Əliyev, 

Aydın  Vahidov  və  başqaları  bu  quruma  rəhbərlik  üçün  Səməd 

Vurğuna  müraciət  etmişlər  [54,  307-308].  Bu  baş  tutmasa  da, 

milli  qüvvələrin  1950-ci  illərin  ortalarında  Bakı  və  Sumqayıt 

şəhərlərində  yaydığı  vərəqələrdə  Azərbaycanın  Rusiyanın 

ağalığından  qurtarmağın  vaxtının  gəlib  çatdığı  bildirlirdi.  O  da 

qeyd olunurdu ki, ermənilər və ruslar Azərbaycandan qovulmalı, 

Azərbaycanın milli dili (türk) və əlifbası (latın) bərpa olunmalı, 

ana  dili  rəsmi  dövlət  dili  kimi  bütün  idarələrdə  işlədilməlidir. 

Hətta  bəzi  vərəqələrdə  «Millətçi  Gənclər  Təşkilatı»,  «İldırım» 

təşkilatı adından Azərbaycanın Türkiyə ilə birləşməsi belə təklif 

olunurdu [103, 91-94]. 

1940-1950-ci  illərdə  hər  hansı  bir  Azərbaycan 

mütəfəkkirinin 

milliliyə 

azacıq 

meyilliliyi 

belə 

müstəmləkəçiliyə-mərkəzçiliyə 

qarşı 

çıxış 

kimi 

qiymətləndirilirdi.  Bu  dövrdə  milli  mədəniyyət  və  dinlə  bağlı 

irəli sürülən əsas mülahizələrdə zərdüştilik Azərbaycanda fəlsəfi 

fikrin  rüşeymi  kimi  göstərildiyi  halda,  «Kitabi-Dədə  Qorqud»a 

tarixi,  fəlsəfi  və  elmi  ədəbiyyat  kimi  lazımi  qiyməti  verilmir, 

üstəlik feodalizmin qalığı kimi tənqid olunurdu. Buna səbəb də, 

«Kitabi-Dədə  Qorqud»un  «Avesta»dan  fərqli  olaraq,  birmənalı 

şəkildə  türk  mədəni  irsinə  aid  olması  idi.  Bu  baxımdan 

ziyalıların  əksəriyyəti  milli  mədəniyyətə  və  ədəbiyyata  ya 

müraciət etmir, ya da yalnız tənqid yazmaqla məşğul olurdular. 

Az-az  mütəfəkkirlər  isə  özlərində  cəsarət  taparaq  milli 

mədəniyyət  və  milli  özünəməxsusluğu  önə  çəkirdilər.  Belə 

mütəfəkkirlərdən  biri  olan  akademik  Heydər  Hüseynovun 

---