MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

226 

226 

materialist  filosof  olmasına  baxmayaraq,  «Azərbaycanda  XIX 

əsr  ictimai  və  fəlsəfi  fikir  tarixindən»  (1949)  əsərində  Şeyx 

Şamil  hərəkatını  müsbət  qiymətləndirməsi,  eləcə  də  çar 

Rusiyasını  bir  qayda  olaraq,  işğalçı  kimi  qələm  verməsi  son 

nəticədə  onun  təqiblərə  və  təzyiqlərə  məruz  qalmasına  səbəb 

olmuşdur  [107,  107].  Bundan  «nəticə»  çıxardan  digər 

Azərbaycan  filosofları  (M.Qasımov,  M.Ağamirov,  F.Q.Köçərli 

və b.) və ədəbiyyatçıları (M.Rəfili, Ə.Nazim. və b.) əsərlərində 

islamçılığı  və  türkçülüyü  tənqid  etməklə  yanaşı,  «böyük 

qardaşın»  -  rusların  çar  Rusiyasının  və  sovet  Rusiyasının 

timsalında  Azərbaycanı  işğal  etməsinə  haqq  qazandırır,  bir  çox 

Azərbaycan  türk  mütəfəkkirlərinin  rus  ictimai  fikrindən  ilham 

aldığını  yazırdılar.  Məsələn,  Mehbalı  Qasımov  yazırdı  ki, 

Azərbaycanın  çar  Rusiyasına  birləşdirilməsi  (əslində  işğal 

olunması)  mütərəqqi  bir  hadisə  olmuşdur:  «Azərbaycanda 

maarifçilik ideyalarının yayılması və Bakıxanovun yetişməsi və 

s.  dəyişikliklər  Rusiyadan  gələn  qabaqcıl  ictimai  ideyaların  və 

böyük rus xalqının mədəniyyətinin təsiri ilə izah olunur. Bütün 

bunlar  Azərbaycanın  Rusiya  ilə  birləşdirilməsi  kimi  bir  tarixi 

aktın  nəticəsi  idi»  [129,  17].  Mikayıl  Rəfili  də  hesab  edirdi  ki, 

Azərbaycan  mütəfəkkirlərinin,  o  cümlədən  M.F.Axundzadənin 

demokratik və mütərəqqi fikirləri rus ziyalıları ilə bağlı olmuşdur 

[177, 164]. 

Sovet  Azərbaycanının  rəhbərliyində  milliliyə  meyil 

M.C.Bağırov  hakimiyyətdən  uzaqlaşdırılıb  onun  yerinə  İmam 

Mustafayev  təyin  edildikdən  sonra  (1954-1959)  özünü  çox 

büruzə  vermişdi.  Bu  dövrdə  İ.Mustafayev  və  Azərbaycan  SSR 

Ali  Sovetinin  rəyasət  heyətinin  sədri  Mirzə  İbrahimov 

Azərbaycan  dilinin  (Azərbaycan  türkcəsinin)  rəsmi  dövlət  dili 

statusu  hüququnu  bərpa  etməklə  yanaşı,  ədəbiyyat  və 

---