MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
298 298 Azərbaycanının başçısı N.Nərimanova göndərdiyi ilk məktubu- nda Ağaoğlu yazırdı ki, Vətənə qayıtmaq və marksist-leninçi- lərlə bir yerdə sosializm uğrunda mübarizə aparmaq istəyir: «…yeganə qurtuluş hal-hazırda Rusiyada hökmfərma olan ideal sayəsində mümkündür. Mən bu hərəkat rəhbərlərinə, bəşəriyyətin xilaskarlarına istirahət, məhəbbət və səadət üçün imanı ilə doğru yol göstərən peyğəmbərlərə baxan kimi baxıram» [106, 78]. Ə.Ağaoğlunun yaşının və şüurunun kamil çağında marksizm-leninizm nəzəriyyəsinə bu cür yanaşması göstərir ki, ondan öncə M.Ə.Rəsulzadənin, N.Nərimanovun bu cərəyana inanması təsadüfi olmamışdır. Doğrudur, Rəsulzadə sonralar marksizm-leninzmin iç mahiyyətini dərk edərək, vaxtında bu ideologiyadan üz döndərsə də, N.Nərimanov yalnız ömrünün son illərində bu cərəyanın əsil mahiyyətini dərk etməyə başlamış, ancaq bütövlükdə ondan üz döndərməmişdir. Bu baxımdan Ə.Ağaoğlunun Malta sürgünündən sonra, müəyyən hisslərə qapılaraq marksizm-leninizmə ideal kimi baxması təəccüblü deyil. Məhz bu hislərin təsiri altında Ağaoğlu daha sonra məktubunda yazırdı ki, bolşevizm Şərq üçün də yeganə qurtuluş yoludur: «Ələlxüsus, İslam Şərqi onu qəbul edəcəkdir və bütün Asiyanı, Afrikanı öz arxasınca dartaraq bütün Qərbi də onun qarşısında səcdə etməyə məcbur edəcək, zəhmətkeş sinfi əsarətə alan imperalistlərdən onu xilas edəcəkdir. Bu barədə Bakı fövqəladə tarixi bir rol oynaya bilər» [106, 79]. N.Nərimanovun onun bu istəyinə müsbət cavab verməsinə baxmayaraq, az sonra Ə.Ağaoğlu bu fikrindən daşınmışdır. O, N.Nərimanova yazdığı ikinci məktubunda Az- ərbaycana qayıtmamasına üç səbəb 1) bolşeviklərlə həmfikir olmamasını; 2) türklər üçün qurtuluş imkanının təkcə Osmanlı
|