Mahsulotlarni hayot aylanish bosqichlarida metrologik ta'minlashning iqtisodiy samaradorligi

NAZORAT SAVOLLARI

• 
  1. Dastlabki, kutilayotgan va real iqtisodiy samaradorlik deganda nima tushuniladi?
  
• 
  _g o'rtacha yillik iqtisodiy samara qaysi sohalarda aniqlanadi ?
  
• 
  3. Uzoq muddatli foydalanish uchun yangi texnologiyani joriy etishdan yillik integral iqtisodiy samara nima bilan belgilanadi?
  
• 
  4. Metrologik ta'minotning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda qanday omillarni hisobga olish kerak?
  
• 
  5. Yillik integral iqtisodiy samara nima bilan belgilanadi?
  

IQTISODIYOT SAMARALILIK MEZONLARI
Har qanday ishlab chiqarish faoliyati maqsadga muvofiqlik va foydalilik bilan shartlanadi. Uning integral bahosi ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi bilan ifodalanadi.
Iqtisodiy samaradorlik ishlab chiqarishning erishilgan natijasi bilan mehnat, moddiy va pul resurslari xarajatlari o'rtasidagi nisbatni tavsiflovchi umumlashtiruvchi mezondir:

Iqtisodiy samara shundan iboratki, ishlab chiqarish natijalari uning xarajatlaridan tezroq o'sib boradi, shuning uchun ishlab chiqarishga qo'yilgan har bir rubl (xom ashyo, materiallar, yoqilg'i, energiya, ish haqi va boshqalar uchun) maksimal daromad beradi.
Iqtisodiy samaradorlikni baholashning mantiqiy modeli rasmda ko'rsatilgan. 5.1.
Iqtisodiy samaradorlikni baholash darajasiga qarab ishlab chiqarish natijasi: makroiqtisodiy darajada (mamlakat iqtisodiyoti miqyosida) milliy daromad hajmining oshishi; foydaning o'sishi - mikroiqtisodiy darajada (korxona, sanoat).
Rasmda ko'rsatilgan diagrammadan ko'rinib turibdiki. 5.1, iqtisodiy samaradorlik juda ko'p sonli omillarga bog'liq bo'lib, ular foyda, narx, resurslarni tejash va boshqalarni o'z ichiga oladi, ya'ni. ijtimoiy mahsulot nimaga sarflanishi haqida. Shuning uchun iqtisodiy samaradorlikni aniqlashdan oldin ijtimoiy mahsulot tarkibini ko'rib chiqish kerak (5.2-rasm). Ijtimoiy mahsulotdan barcha iste'mol qilingan mablag'lar qoplanadi va milliy daromad shakllanadi.
Milliy daromad ijtimoiy (yalpi) mahsulotning kattaligi bo'yicha yaratilgan qiymatga teng bo'lgan qismidir (5.2-rasmga qarang). Milliy daromaddan iste'mol va jamg'arish fondlari shakllanadi.
Iste’mol fondi hisobidan jamiyatning moddiy va ma’naviy ehtiyojlari qondiriladi. Bu fondning ulushi milliy daromadning uchdan ikki qismiga etadi.