Maktab o`quvchilarini sog’lomlashtirish tadbirlarini tashkil etishning asosiy tomonlari

Ishning dolzarbligi:Hozirda jismoniy madaniyat va sportni rivojlantirishga katta etibor qaratilmoda ayniqsa ma’naviy-marifiy qadriyatlar, milliy urf-odatlar va an’analar tiklandi, ayniqsa jismoniy tarbiya va sport bilan bog‘liq ko‘pgina tadbirlar amalga oshirildi. O’quvchilarning sog’lomlashtirish tadbirlarini tashlik etish asosiy tomonlari mavzusidagi tezis amaliy ahamiyat kasb etadi. Sog‘lomlashtirish yer kurrasida dolzarb muammo bo‘lib, uning vositalaridan hamma o‘z hayoti davomida imkoniyat darajasida foydalanadi, lekin har bir inson o‘zini sog‘lomlashtirish borasida amaliy chora-tadbirlarni qo‘llay bilishi lozim, buning uchun nazariy bilimga, amaliy ko‘nikmaga ega bo‘lmog‘i kerak. Sog‘lomlashtirishda badantarbiya, gigiyena va massaj alohida o‘ringa ega. Sog‘lom turmush tarzi — hayot faoliyatining sihat-salomatlikni saqlash va uni yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlar majmuasidir. Jismoniy tarbiya-sog‘lomlashtirish ishlari ko‘pincha Maktab Jismoniy Tarbiya Jamoasining faoliyatidan ko‘p hollarda chetda qolib, stixiyali, hech qanday rejasiz hamda nazoratsiz, ahyon-ahyonda, nishonlanishi zarur hisoblangan bayram yoki sanaga bag‘ishlanib nomigagina tizimsiz o‘tkaziladi. Asosiy e'tibor faqat sinfdan tashqari ish sifatida sport seksiyalari faoliyatiga qaratiladi.
Bu ishlar bilan asosan maktabning ommaviy jismoniy tarbiya sog‘lomlashtirish ishlari komissiyasi azolari shug‘ullanadi va ular quyidagi tadbirlarni tayyorlaydilar va o‘tkazadilar: sakrovchilar kuni, yuguruvchilar kuni, uloqtiruvchilar kuni va boshqa sport turlari kunlarining, ananaviy maktab spartakiadalari, davlat dasturiga kirmaydigan sportning turli xillari sport bo‘yicha sinflar o‘rtasida bellashuvlar, ananaviy mahalla bolalarining pulli sporti va musobaqalari, bolalar sport klublari musobaqalari-«Charm to‘p», «To‘qima to‘p», «Umid nihollari», «Do‘stlik» ko‘pkurashi musobaqalari, «Vatanparvar» jamiyati rejasi bo‘yicha texnik sport turlari va harbiylashtirilgan o‘yinlar, kichik sport o‘yinlari (kichik futbol, kichik voleybol, kichik qo‘l to‘pi, kichik basketbol) turlari musobaqalari, sport bayramlari, sport kechalari, quvnoqlar va zukkolar, sayr va sayohatlardek jismoniy sifatlarni kuchli zo‘riqish bilan rivojlantirmaydigan mashg‘ulotlar tashkillanadi va o‘tkaziladi¹Sog‘lomlashtirish tadbirlarida harakat sifatlarini rivojlantirish maqsad qilib qo‘yilmaydi. O‘quv kuni tarkibida esa sog‘lomlashtirish tadbirlari-darsgacha gimnastika, tanaffuslardagi o‘yinlar, jismoniy tarbiya daqiqalari shaklida o‘tkaziladi. Bu mashg‘ulotlar bo‘yicha faollarini tayyorlash ishi bilan ushbu komissiya raisi va muovini shug‘ullanadi. Maktabdagi ommaviy jismoniy sog‘lomlashtirish tadbirlarini umummaktab ishi sifatida qabul qilinishi, o‘tkazish va tayyorlashda maktabning pedagogika jamoasi faol ishtirokchilarga aylanishining ahamiyati etiborga loyiq.
Sog‘lomlashtirish mashg‘ulotlarini tashkillash va ularni o‘tkazish nazariy va amaliy tayyorgarlikdan o‘tgan, «Sog‘lomlashtirish ishlari bo‘yicha jamoatchi yo‘riqchi» guvohnomasiga ega bo‘lgan havasmand yo‘riqchilar (boshqa kasb egalari) va maxsus seminar dasturlarini o‘qigan o‘quvchilardan sog‘lomlashtirish va sport yo‘riqchisi sifatida foydalaniladi.
Odatda darsgacha gimnastika, uyushtirilgan tanaffuslar, o‘quv kunining ikkinchi yarmida o‘tkaziladigan umumiy talim fanlari darslardagi jismoniy tarbiya daqiqalari uchun alohida jamoatchi yo‘riqchilar tayyorlash zarur bo‘ladi. Bunday yo‘riqchilar o‘zi o‘tkazadigan mashg‘ulotlarning mazmuni, tuzilishini, uni o‘tkazish metodikasini, qo‘llaniladigan vositalarni, mashqlarni shug‘ullanuvchi organizimiga tasiri haqida chuqurroq maxsus bilimlarga ega bo‘ladilar.
MJT jamoasi kengashidan shu komissiyaga saylanganlar qayd qilingan mashg‘ulotlarni o‘tkazishga ishtiyoqmandlarni topishi, ularni tayyorlash seminarlarini o‘tkaza olishi yoki shu ishni uddalaydigan o‘quvchilarni topishi, ulardan iqtidorlilarini tanlab olishi va tayyorlashi, ularni qaysi joyda kim bilan mashg‘ulotlar o‘tkazishini belgilash bilan shug‘ullanadilar.
Tajribali maktablarda darsgacha gimnastika yo‘riqchilarining soni maktabdagi sinflarning umumiy sonidan 3-5 nafar ko‘p yo‘riqchi tayyorlaydilar. Masalan, maktabda 40 ta sinf bo‘lsa qayd qilingan yo‘riqchilar ob-havo noqulay bo‘lgan kunlari sinflarga tarqatiladi va sog‘lomlashtirish mashg‘ulotining shakllaridan biri darsgacha gimnastikani o‘zi biriktirlgan sinfda o‘tkazadilar. ²