Maktabga tayyorlashning dolzarb masalalari

International Conference on Developments in Education 
Hosted from Toronto, Canada 
https: econferencezone.org 
 
27
th
Oct. 2022 
35 
majburiyatlarini bajarishga shaxsiy ma’suliyati ancha-muncha ortadi. Bolalarni 
maktabga tayyorlash, birinchidan bolalar bog‘chasida tarbiyaviy ishni maktabgacha 
ta’lim yoshidagi bolalarni umumiy, har tomonlama rivojlantirishning yuqori darajasini 
ta’minlaydigan, 
ikkinchidan 
bolalarni 
maktabning 
boshlang‘ich 
sinflarida 
o‘zlashtirishlari lozim bo‘lgan o‘quv fanlarini egallashga maxsus tayyorlashni 
ta’minlaydigan qilib tashkil etilishini nazarda tutadi. Shunga ko‘ra zamonaviy 
psixologik-pedagogik adabiyotda (A.V.Zaparojets, A.A.Venger, G.M.Lyamina, 
G.G.Petrogenko, J.V.Taruntaeva va boshqalar) tayyorgarlik tushunchasi bola shaxsining 
rivojlantirish sifatida aniqlanadi va ikkita o‘zaro bog‘langan jihatlarda: «Maktabga 
o‘qishga umumiy psixologik tayyorgarlik» va «Maxsus tayyorgarlik» tarzida ko‘rib 
chiqiladi. Maktabga umumiy tayyorgarlik MTT ning maktabgacha tarbiya yoshidagi 
bolalarni har tomonlama tarbiyalashga oid davomli, maqsadga muvofiq ta’lim-
tarbiyaviy ishning muhim yakuni sifatida namoyon bo‘ladi. Maktabga umumiy 
tayyorgarlik bolaning maktabga borish vaqtiga kelib aqliy, ma’naviy, estetik va jismoniy 
rivolanishda erishgan shunday darajasidirki, u bolaning maktab ta’limining yangi 
sharaoitlariga va o‘quv materialining ongli egallashga faol kirib borishlari uchun zarur 
asosni yaratadi. Umumiy tayyorgarlik bola maktab ta’limiga utish davriga kelib 
erishadigan psixik rivojlanishning muayyan darajasi bilan ifodalanadi. Psixologik 
tayyorgarlik tushunchasi maktab ta’limi nuqtai nazaridan 1-sinfga borayotgan bola 
psixik rivojlanishidagi muhim sifat ko‘rsatkichlarini muvaffaqiyatli jamlaydi. Maktab 
ta’limiga psixologik tayyorgarlik bolaning o‘qishga intilishi o‘quvchi bulish ishtiyoqida 
bilish faoliyati va tafakkur operatsiyalarining yetarlicha yuqori darajasi bolaning o‘quv 
faoliyati elementlarini egallashi, iroda va ijtimoiy rivojlanishning muayyan darajasida 
namoyon bo‘lishda asoslangan tayyorlikni o‘z ichiga oladi. Bolani maktabga psixologik 
tayyorgarligining barcha komponentlari bolani sinf jamoasiga olib kirish, maktabda 
o‘quv materialini ongni faol egallash keng doiradagi maktabga oid majburiyatlarni 
bajarishni qamrab oladi. Bolani maktabga maxsus ravishda tayyorligi maktabda o‘qishga 
umumiy psixologik tayyorligiga qo‘shimchadir. U bolada matematika va ona tili kabi 
o‘quv fanlarini o‘rganish uchun zarur bo‘lgan maxsus bilim, ko‘nikma va malakalarning 
mavjudligiga ko‘ra aniqlanadi. Maktabgacha ta’lim tashkilotida bolalarda eng oddiy 
matematika tasavvurlarini tarkib toptirish, nutqni o‘stirish hamda savodni egallashga 
tayyorlanish yuzasidan o‘tkaziladigan jadal ish bolalarni maktabda o‘qishga maxsus 
tayyorlashning zarur darajasini ta’minlaydi. Maktabga qatnaydigan bola yangi turmush 
tarziga kishilar bilan o‘zaro munosabatning yangi tizimiga, faol aqliy faoliyatga 
tayyorlangan bo‘lishi darkor. U yangi jiddiy majburiyatlarni uddalashi uchun jismoniy 
rivojlanishda muayyan darajaga erishgan bo‘lishi kerak. Bolaning maktabda (o‘qishga 
axloqiy-irodaviy tayyorgarlik) umumiy tayyorligi mazmunida bir necha o‘zaro 

---