Ma’lumotlar bazasi”

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI “TT va KT ” FAKULTETI 2– BOSQICH ATS-12-21 GURUH TALABASINING “Ma’lumotlar bazasi” FANIDAN TAYYORLAGAN 6-Mustaqil ishi

Bajardi: Abduhalimova X. Qabul qildi: Tursunova. A.

Obyektlar ma’lumotlar bazasini yaratish va uning interfeysini ishlab chiqish.
Reja:
Ob`ektlarning tavsifi va ularning xususiyatlari
Ob`ektlar o`rtasidagi munosabatlarni tavsiflash
Ob`ektlarning tavsifi va ularning xususiyatlari
PSning infologik modelini analitik va grafik vositalar bilan tavsiflash mumkin. Grafik tavsiflash tushunish va tahlil qilish uchun eng sodda usul. Bundan tashqari, grafik tasvirlash MBni loyihalashni avtomatlashtirish tizimlari tomonidan qo`llab-quvvatlanadi. Shuning uchun ob`ektlar va ularning o`zaro munosabatlarini tavsiflash uchun "ob`ekt-xususiyat-aloqa" deb nomlanadigan modelni yaratishga imkon beradigan grafik usulidan foydalaniladi.
PSni o`rganish va tahlil qilishda, mijoz yoki ishlab chiquvchi ob`ekt sinflarini aniqlaydi. Ob`ektlar sinfi - bu bir xil xususiyatlarga ega bo`lgan ob`ektlar to`plami. Masalan, PS OTMdagi qabul komissiyasining faoliyati bo`lsa, unda ob`ektlarning quyidagi sinflarini ajratish mumkin: abiturientlar, imtihon oluvchilar, auditoriyalar va boshqalar. Ob`ektlar yuqorida sanab o`tilganidek moddiy yoki abiturientlarning imtihon topshiradigan fanlari kabi abstrakt bo`lishi mumkin.
Sinfning har bir ob`ekti qiymatlari bo`yicha shu sinfdan boshqa ob`ektidan farq qilishini taminlaydigan noyob (unikal) identifikator bilan ifodalanadi. Ob`ektlarning har bir sinfi ushbu sinf nomi bilan ko`rsatiladi. Shunday qilib, "FAN" deb nomlangan sinf ob`ektlari uchun har bir ob`ektning o`ziga xos identifikatori fan nomi bo`ladi (masalan, fizika).
Har bir ob`ekt ma`lum xususiyatlarga ega. Demak, bitta sinfga tegishli ob`ektlar uchun ushbu xususiyatlar to`plami bir xil bo`ladi. Ammo bu yerda xususiyatlarning qiymatlari farq qilishi mumkin. Masalan, "ABITURIENT" sinfidagi barcha ob`ektlar "Ro`yxatdan o`tish raqami", "FISh", "Tug`ilgan yili", "Jinsi" va boshqalar kabi xususiyatlarga ega.
PSni tavsiflashda ob`ektlarning har bir sinfi va ushbu sinf ob`ekt uchun belgilangan xususiyatlar to`plami ifodalanishi kerak. Odatda sinfning umumlashtirilgan vakili bo`lgan abstrakt ob`ekt sinfining nomi uzluksiz chiziqli to`rtburchaklar bilan (ms: ABITURIENT), shuningdek, ob`ektning xususiyati, xususiyat nomi esa uzuk chiziqli (nuqtalar bilan chizilgan) to`rtburchaklar bilan ifodalanadi (masalan, ro`yxatga olish raqami).
ILMning har bir sinfiga o`ziga xos nom beriladi. Agar nom bir nechta so`zlardan iborat bo`lsa, unda birinchi so`z mohiyatga ega nom bo`lishi kerak. Masalan, xususiyatlar sinfining to`g`ri nomi "OZIQ-OVQAT MAHSULOTI" emas, "MAHSULOT OZIQ-OVQAT" bo`lishi mumkin. Agar an`anaviy ravishda PSlarning har qanday sinfini yoki ob`ekt xususiyatlarining turlixil nomlar belgilash uchun ishlatilsa (ya`ni sinonim mavjud bo`lsa), ularning barchasi ILMda lingvistik munosabatlar shaklida o`rnatilishi lozim. Keyin nomlardan biri asosiy deb tanlanadi va ILMda faqat shundan foydalanish tavsiya etiladi.
PSni tavsiflashda ob`ekt va uni tavsiflovchi xususiyatlar o`rtasidagi munosabatni aks ettirish kerak. Ushbu ulanishlar ob`ektning belgilari va uning xususiyatlarini bog`laydigan chiziqlarda tasvirlanadi (5.3-rasm).
Ob`ekt va uning xususiyatlari o`rtasidagi munosabatlarning tasvirida ushbu xususiyatning o`ziga xos o`zgachaligi hisobga olinadi. Demak, ob`ektning qandaydir xususiyati faqat bitta qiymatga ega bo`lishi ham mumkin. Masalan, har bir kishida faqat bitta tug`ilgan sana bor. Bunday xususiyatlar yagona deb nomlanadi.