XML dan zamonaviy ma’lumotlar bazasida foydalanish masalasiga o‘tishdan avval, relyatsion va XML ma’lumotlar strukturasini qisqacha solishtirib chiqamiz. Relyatsion ma’lumotlar bazasida axborot ustun va satrlardan iborat jadvallarda saqlanadi. Ustunlarda jadvalning barcha yozuvlari bo‘yicha bir xil ko‘rinishdagi ma’lumotlar saqlanadi. Jadvalning har-bir yozuvi satr ko‘rinishida taqdim etiladi. Jadvaldagi satrlar tartibi ma’lumotlarning hech qanaqa tartibi bilan bog‘liq emas. Aksincha, XMLda hujjatning joriy ichki tartibi XPath ga o‘xshash funksiyalar qaytargan position() ma’lumotlarga o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
Sodda relyatsion ma’lumotlar
Faqat eng sodda relyatsion ma’lumotlargina bitta jadvalda saqlanishi mumkin. Odatda relyatsion ma’lumotlar bazasi murakkab mantiqiy bog‘lanishlar bilan o‘zaro bog‘langan jadvallardan iborat bo‘ladi. Har xil jadvallardagi ma’lumotlar o‘zaro kalit maydonlar bilan bog‘lanadi. Odatda bunday kalit maydon sifatda yozuvning ID nomerli maydoni qatnashishi mumkin.
Ma’lumotlar orasidagi bog‘lanish
Ma’lumotlar orasidagi bog‘lanish “birga-bir” (masalan, bitta farzandning bitta otasi bo‘ladi), “birga-ko‘p” (masalan, bitta otaning bir nechta farzandi bo‘lishi mumkin), “ko‘pga-ko‘p” (masalan, bitta tovar bir nechta buyurtmalarda bo‘lishi va bitta buyurtmada har xil tovar bo‘lishi mumkin) tarzida bo‘lishi mumkin. Har qanaqa bunday bog‘lanishlar ma’lumotni bir-nechta o‘zaro bog‘liq jadvallarda bo‘lib saqlanishidan kelib chiqadi.
Ma’lumotlar bazasi va ierarxiya
XPath, DOM yoki XML Infoset ma’lumotlar modelidan ko‘rinib turganidak, ichki ierarxiyaga ega bo‘lgan XML-hujjatlardan farqli o‘laroq, relyatsion ma’lumotlar bazasi ierarxiyaga ega emas. XML ma’lumotlar quyidagi misoldan ko‘rinib turganidek ichki tartibga ega: Value="1234.56" Currency="US Dollars" /> Value="4300.12" Currency="US Dollars" /> Value="10000.00" Currency="US Dollars" />
XMLning ichki ierarxiyasi XML–hujjatni to‘g‘ri tuzilganligini aniqlaydigan sharti hisoblanadi. Shu kabi oddiy ma’lumotlarni relyatsion ma’lumotlar bazasida saqlash ularning tartibini yo‘qolishiga olib keladi.
