tur osimlikten dari-darmaq tayarlanadi. Qaraqalpaqstanda 300 den
aslamiraq darilik osimliklerdin turi bar. Olardan 30 dan aslam turi
hazirgi waqitta tawipshilikte ham ilimiy medicinada qollamladi.
Misali iytsiygek, adiraspan, boyan, cherkez, efedra h.t.b.
Aral tenizi qaddinin juda tomenlep ketiwi tabiyiy jagdayda
osiwshi osimlikler dunyasimn ozgeriwine kuwli tasir etip atir.
Natiyjcde suw osimlikleri hadden tisqan jabirlendi. Asirese songi
jillari Aral boyi florasmin 60-80 %
nen aslam joqari darejeli
osimlikler turi, 200 ge jaqm tomen darejeli turleri joq boldi.
Qaraqalpaqstanda bunn osken aq tungiyiq, sari tungiyiq, torsildaq
(aldrovanda), paporotnik ham t.b. hazir joq.
Osimliklerdi saqlap qaliw maqsetinde burm (1983-jillan)
osimliklerdin Ozbekstan Respublikasi «Qizil kitabma» 5 turti
osimlik
kirgizilgen bolsa, 2009-jilgi OzR «Qizil kitabi» na
Qaraqalpaqstan Respublikasinda azayip baratirgan 9 turli
osimlikler kirgizildi. Bular: Aqtaw selewi
Stipa aktauensis,
Kishi
lipuchka
Lappula parvu la
, Qonir qumjuzim
M alacocarpus
crithmifolius,
Jurektarizli klopovnik
Lepidium subcordatum,
Qoziqulaq
Euphorbia sclerocyathium,
Qanati
tukli baliqkoz
Climacoptera ptiloptera,
Xiywa sorasi
Salsola
chiwensis,
Vvedenskiy oligoxetasi
Oligohaeta vvedenskyi,
Qoyantobiq
Scorzonera bungei.
Siyrek ushirasatugm ham joq bolip
baratirgan osimliklerdin
turlerin saqlap qaliw ham olardi qorgaw tomendegishe alip
bariliwi kerek:
-
Birinshiden,
olardi
paydalaniwdi
qadagan
etiwshi
mzamlardi shiganw ham olardi amelge asmw zarur.
- Ekinshiden, siyrek ushirasatugm
osimlik turleri osetugm
jerlerdi qonq aymaqqa aylandiriw kerek.
- Ushinshiden, olardin tabiyiy kobeyiwine jagdaylar tuwdinw
yamasa olardi qoldan egip kobeytiw jumislann alip banw zarur.
Sebebi osimliklerdi qorgaw-bul juda kop tarawli, mashaqath is.
Dostları ilə paylaş: