Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Ozon qatlami mashqalasi. 
Bugingi kiini ozon qatlaminin
jemiriliw mashqalasi - dunya jamiyetshiligin tashwishke salip
turgan global ekologiyaliq mashqalalardan esaplanadi. Jer juzinde
daslep 1970-jillarda stratosferadagi ozonnin kemeyiwi baqlanadi.
1980 jillarda Antarktida materigi ustindc ozonnin 50% ke shekem
kemeygeni amqlandi. Kopshilik qanigeler ozonnin kemeyiwi
texnogen jol menen kelip shiqqan dep esaplaydi. Atmosferada
ozon mugdarmm ozgeriwi tabiyiy qubilislar, sonm ishinde,
quyash iskerliginin ozgeriwi, basqa
faktorlar tasirinde de ozgergen boliwi
da mumkin.
Ozon qatlami jer betindegi putkil
tirishilikti 
quyashtin 
ultrafiolet
nurlannm ziyanli tasirinen qorgaydi,
planeta-mizdin ozine tan lsitiwshi
«qabigi» esaplanadi.
Ozon qatlammin tesiliwi ham
jemiriliwin keltirip keltirip shiganwshi
л п
, 
л
i j - i
j '
j
• 
tiykargi 
faktorlar 
bular 
-
47-suwret. Arktika ustindegi 
. 
b , 
, 
, 
. , 
, 
,
^
. . • 
kosmosliq raketalardin ushinliwi,
«Ozontesigi» 
, ,
j 
„
suwitqishlar-da 
qollamlatugm
xlorftoruglerodlar (freonlar-SFCb CF
2
CIF
2
, CHCIF2) ham azot
oksidleri bolip tabiladi. Hazirgi waqitta jer polyuslarmda, ayinm
aymaqlar ham iri qalalar ustinde ozon tesiklcri juzege kelgen.
Ozonnin siyreklesiwi tiri organizmlerge keri tasir etip, 
natiyjede teri raki keselligi kelip shigadi, koz kesellikleri artadi, 
haywanlarga ziyanli tasir etip, osimliklerdin fotosintez iskerligin 
buzadi. Hazirgi kunde ozonnin kemeyip banwi menen juzege 
kelip atirgan ekologiyaliq aqibetlerdin aldm aliw ushm milliy, 
regional ham uhwma jahan koleminde ilajlar amelge asinlmaqta. 
Ozon mashqalasm sheshiwge qaratilgan Vena Konvenciyasi ham 
mamleketlerdin 
ozondi 
ldiratiwshi 
birikpelerdi 
shiganwdi
341

---

kemeytiw majburyatlarin aliw boymsha Monreal protokoli qabil 
qilingan.