Mamleketlik universiteti jumanov m. A

12-baptin tiykargi juwmaqlan
- atmosfera jer shanmn hawa qabigi bolip, biosferada 
tirishilikti tamiyinlewshi tiykargi derek esaplanadi. Тек atmosfera 
sebepli jerde tirishilik bar. Atmosfera tabiyattin en ahmiyetli 
elementlerininin biri bolip, tiri organizmlerdin jasawi ushm jiida 
zanir esaplanadi;
- atmosferadagi tiirli zaharli gazler osimlik ham haywanlarga 
ziyan jetkizedi. Kukirt gazi, ftorli vodorod, qorgasm, xlor ham 
basqalar osimliklerge asirese kushli tasir k6rsetedi. Osimliklerdin 
nabit boliwi, onimnin kemeyiwi, fotosintez intensivliginin 
ozgeriwi bayqaladi. Hawamn kushli pataslamwi bazi iiy 
haywanlanmii nabit boliwma alip keledi. Hawamn kiishli
350

---

pataslaniwi insan salamatligma, barliq organizmlerge keri tasir 
korsetedi;
-
Ozbekistanda atmosfera hawasi asirese xaliq, sanaat ham 
transport joqari darejede toplangan Tashkent ham Fergana 
ekologiyahq rayonlarinda kushli pataslangan. Atmosferanin 
pataslaniwi xaliqtiri salamathgi, osimliklerdin jagdayi ham 
onimdarligi, imarat, metall konstrukciyalar, tariyxiy estelikler 
ham unamsiz tasir korsetedi.
Qadagalaw ushin sorawlar ham tapsirmalar
1. Atmosferanin duzilisi ham 
own
quramma sipatlama berin.
2. Ozon qabigi atmosferanin qaysi boliminde jaylasqan?
3. Atmosferanin gaz quramlanna qaysi gazlar kiredi?
4. Atmosferanin 
pataslaniw 
derekleri ham tiykargi 
birikpelerine sipatlama berin.
5. Ruxsat etilgen mugdar (REM) dep nege aytiladi?
6. 6zbekistanda atmosferam pataslawshi tiykargi derekler?
7. Ozbekistanda atmosfera hawasin qorgaw boymsha qanday 
mzamlardi bilesiz?
8. Ozbekistanmn qaysi qalalannm atmosfera hawasi kushli 
pataslangan?
351

---