Manba faylining tuzilishi dasturiy ta'minot tizimi yoki kompyuter tarmoq orqali ma'lumotlarni olish uchun ishlatiladigan ilovalardan iborat bo'ladi. Manba fayllar, ma'lumotlarni saqlash uchun fayl formatidagi fayllardir
Yüklə 42,66 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3-MUSTAQIL ISHI
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI “ TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI” FAKULTETI 3-BOSQICH AKT 11-21 GURUH TALABASINING “ LaTeX ga kirish ” FANIDAN 3-MUSTAQIL ISHI Bajardi : Ro’ziyev.B Qabul qildi: Asqarova.N Mavzu: Manba faylining tuzilishi Reja:
Manba faylining tuzilishi Hujjatning mantiqiy tuzilishi Bo‘linish buyruqlari Tarkiblar to‘plami Xatboshini formatlash Izohlar va eslatmalar yaratish Ko‘p ustunli hujjat yaratish Tasmani joylashtirish parametrlarini o‘rnatish Tasma tartibini o‘zgartirish Manba faylining tuzilishi dasturiy ta'minot tizimi yoki kompyuter tarmoq orqali ma'lumotlarni olish uchun ishlatiladigan ilovalardan iborat bo'ladi. Manba fayllar, ma'lumotlarni saqlash uchun fayl formatidagi fayllardir. Ular matn, rasmlar, videolar, audio fayllar yoki boshqa ma'lumotlar turlarini o'z ichiga olishi mumkin. Manba fayllar, ko'plab sohalar uchun o'zgartirishlarni saqlash uchun muhimdir. Masalan, dasturlashda manba fayllar dastur kodi ko'rib chiqilgan holda yoziladi va dastur ishga tushganda, bu manba fayllar dastur tomonidan foydalanilarak dastur to'g'risidagi ma'lumotlarni olish uchun ishlatiladi. Manba fayllar tuzilishi odatda fayl tizimining yoki operatsion tizimin qo'llab-quvvatlaydigan protokollarining bir qismini tashkil qiladi. Ular odatda kataloglar (papkalarga) va fayllardan iborat tashkil topadi. Fayllar kataloglarda joylashgan bo'lishi mumkin va kataloglar ikkinchi kataloglar bilan yaratilishi mumkin, shuningdek, fayllarni tahrir qilish, ko'chirish va o'chirish imkoniyatlarini ta'minlaydi. Manba fayllar tuzilishida eng mashhur usullar fayl tizimi, hierarkiyaviy fayl tizimi va ob'ekt tizimi hisoblanadi. Fayl tizimi, fayllarni hierarkiyaviy struktura orqali tashkil etadi, ya'ni fayllar va kataloglar ketma-ketligini yaratadi. Hierarkik fayl tizimi, papkalar va ularning ichidagi fayllar bilan tuziladi. Ob'ekt tizimi esa, ma'lumotlarni ob'ekt sifatida saqlashga asoslangan tizimdir. Ob'ekt tizimida har bir ob'ektning o'ziga xos xususiyatlari va usullari bo'ladi. Ob'ekt tizimi, fayllar bilan bir xil bo'lib, fayllarni ma'lumotlarni saqlash va ularga murojaat qilishni osonlashtiradi. Bunday tizimlar, ma'lumotlar bilan ishlashning yanada samarali va tizimli bo'lishini ta'minlayadi. Fayllar va ularning tuzilishi dasturlash sohasida katta ahamiyatga ega bo'lgan asosiy qismidir. Manba fayllar tuzilishida eng mashhur usullar fayl tizimi, hierarkiyaviy fayl tizimi va ob'ekt tizimi hisoblanadi. Fayl tizimi, fayllarni hierarkiyaviy struktura orqali tashkil etadi, ya'ni fayllar va kataloglar ketma-ketligini yaratadi. Hierarkik fayl tizimi, papkalar va ularning ichidagi fayllar bilan tuziladi. Ob'ekt tizimi esa, ma'lumotlarni ob'ekt sifatida saqlashga asoslangan tizimdir. Ob'ekt tizimida har bir ob'ektning o'ziga xos xususiyatlari va usullari bo'ladi. Ob'ekt tizimi, fayllar bilan bir xil bo'lib, fayllarni ma'lumotlarni saqlash va ularga murojaat qilishni osonlashtiradi. Bunday tizimlar, ma'lumotlar bilan ishlashning yanada samarali va tizimli bo'lishini ta'minlayadi. Fayllar va ularning tuzilishi dasturlash sohasida katta ahamiyatga ega bo'lgan asosiy qismidir. - Bo'limlar (Sections): Asosiy qismning katta qismidagi bo'limlar, hujjatning boshqa qism-lariga bo'linadi. Bu bo'limlar odatda muallifning fikrlarini, argumentlarini, evidentialarni yoki tahlillarni tartib bilan taqsimlaydi. - Bo'luvchilar (Subsections): Bo'limlar ichida bo'luvchilar ham bo'lishi mumkin, ularga muallifning fikrlarini qo'llab-quvvatlash uchun qo'llaniladi. Bo'luvchilar odatda bo'limlardagi fikrlarni batafsil tahlil qilish, misollar, statistikalar, odatiy ma'lumotlar va boshqa asosiy qo'llanmalardan foydalanish bilan bog'liq bo'ladi. 4. Yakuniy qism (Conclusion): Yakuniy qism hujjatni yakunlash uchun mo'ljallangan vaqtdir. Ushbu qismda muallifning asosiy fikri qayta aytib, hujjatning natijasini qisqacha ta'kidlash, oxirgi aloqa va umumiy qarashlarni taqdim etish mumkin. Mantiqiy tuzilish, hujjatni o'qib chiqishni, uning mazmunini yaxshilashni va tushuntirishni osonlashtiradi. Bu struktur hujjatning to'liq va mantiqiy ravishda tuzilganligini ta'minlayadi. Xatboshini formatlashning bir nechta yo'llari mavjud bo'lishi mumkin, lekin odatda quyidagi usullar foydalaniladi: 1. Xatboshining yuqori qismi: Xatboshining yuqori qismida sizning ismingiz, to'g'risidagi ma'lumotlar va yozish sanasi bo'lishi mumkin. Misol uchun: Ism, Familiya Manzil Telefon raqami Elektron pochta Yozish sanasi 2. Qabul qiluvchining ismi va uning ma'lumotlari: Keyingi qismda qabul qiluvchining ismi, lavozimi, tashrif buyurgan o'rganish institutsi nomi va manzili kiritiladi. Misol uchun: Xonim Anvarova Nodira Shavkatovna Rektor Toshkent Davlat Universiteti Toshkent shahri, Yunusobod tumani 3. Xat matni: Xatning o'zining asosiy qismi bu. Bu qismda sizning xatingizni mavzusi, maqsadi va asosiy matn kiritiladi. Bu qismda samaradorlikka ega, samimi va to'g'ri bo'lgan yozish usuli ko'rilishi muhim. 4. Xat tugash qismi: Xatni tugatish qismida sizning yopish matn va hurmatlar bilan yozishingiz mumkin. Misol uchun: Hurmat bilan, (Ism, Familiya) 5. Imzo: Xatboshining oxirida imzo qismi joylashadi. Bu odatda sizning ismingiz va imzoingizni o'z ichiga oladi. Ushbu usuldan foydalanib, xatboshini to'g'ri formatlash mumkin. Shuningdek, xatboshini elektron formatda yozish uchun Word, Google Docs yoki boshqa tekst muharrir dasturlaridan foydalanishingiz mumkin. Keling, izohlarni qanday qilish kerakligi haqidagi savolga javob beraylik. Qo'shish printsipi quyidagicha. Sahifaning pastki qismiga oddiy izoh qo'shish uchun menyu satrida "Havolalar" yorlig'ini tanlang va "Izoh qo'shish" tugmasini bosing. Matndagi kursor bo'lgan joyda, agar element birinchi bo'lsa yoki seriya raqamiga mos keladigan boshqa raqam bo'lsa, 1 raqami paydo bo'ladi. Sahifaning pastki qismida kerakli ma'lumotlarni kiritishingiz mumkin bo'lgan raqam va maydon ham paydo bo'ladi. Ma'lumotlarga ega maydon asosiy matndan ajratuvchi chiziq bilan ajratiladi. Qoida tariqasida, bu tur kurs ishini yozish uchun talab qilinadi. Ularda asar yozish jarayonida foydalanilgan adabiyotlar, ya’ni nashr muallifi, nomi, nashriyot va sahifa raqami qayd etilgan. Hujjat oxiriga izohlarni qanday qo'yish haqida tashvishlanayotgan bo'lsangiz, bu ham juda oson. Menyuda "Havolalar" yorlig'ini va "Yakuniy eslatmani qo'shish" qatorini ochasiz. Izohlar ikki turga bo'linadi. Muntazam izohlar joriy sahifada qilingan. Avval siz kursorni havola belgisi qo'yiladigan joyga qo'yishingiz kerak. Bundan tashqari, havolani o'zi qo'yish uchun u erda "Havolalar" guruhini ko'rish uchun asosiy menyuni ochish kifoya. "Izohlar" guruhini bosishingiz kerak bo'lgan lenta ochiladi, so'ngra "Izoh qo'shish" bandini tanlang. Aloqa belgisi avtomatik ravishda kursor joyida paydo bo'ladi va sahifaning pastki qismida paydo bo'ladi Demarkatsiyachizig'i bu asosiy matn va izohni chegaralaydi. Izoh raqami dastur tomonidan taqdim etiladi va qiymat foydalanuvchi tomonidan to'ldirilishi kerak. Izohning o'zi ikkita elementdan iborat. Birinchisi, hujjat matnida joylashgan so'z (ibora). Unga izoh beriladi, u raqam bilan ko'rsatiladi. Xuddi shu raqam varaqning pastki qismida paydo bo'ladi va uning ma'nosi ostida ushbu so'z yoki izohli iboraning tavsifi beriladi. Odatiy bo'lib, izoh kichik shriftda ko'rsatiladi, lekin foydalanuvchi har doim o'z xohishiga qarab tahrir qilishi mumkin. Tasmani joylashtirish parametrlarini o'rnatish uchun quyidagi qadamlarni izohlashingiz mumkin: 1. Oʻrnatish talabnoma: Tasmani joylashtirishni o'rnatish uchun talabnoma yoki oʻrnatish qo'llanmasini ko'rib chiqing. Bu qo'llanmada joylashtirishning qanday amalga oshirilishi, parametrlarning qanday oʻrnatilishi va sozlashlar haqida ko'rsatmalar bo'lishi mumkin. 2. Tasma tizimini oching: Tasmani joylashtirish uchun oʻrnatishni boshlashdan oldin, Tasma tizimini oqing va uni o'rnatish kerak bo'lgan kompyuterga yuklang. Tasma tizimi oʻrnatish usullari operatsion tizimi (masalan, Windows, macOS yoki Linux) bilan bog'liq bo'lishi mumkin. 3. Tasma tizimini sozlash: Tasma tizimining oʻrnatilishi bilan birga, sozlashlarini ham oʻrnating. Bu sozlashlar sizning oʻziga xos ehtiyojlaringizga qarab oʻzgartirilishi mumkin. Misol uchun, tasma oʻrnatingan joyning tilini, qulaylik sozlashlarini, ovozli vaqtni sozlashlarni oʻzgartirishingiz mumkin. Ko‘p ustunli hujjatlarni (dastlabki matn uchun joy olishni) tayyorlashda LaTeX texnologiyasidan foydalanish juda samarali bo‘ladi. Quyidagi misolni ko‘rish orqali, siz "article" usulida yangi texniki hujjat tuzishni ko‘rish mumkin: \documentclass{article}
\title{Ko‘p ustunli hujjat yaratish} \author{Sizning ismingiz} \date{\today} \begin{document} \maketitle \section{Kirish} Bu esa LaTeX orqali ko‘p ustunli hujjat yaratishning misol sahifasi. \section{Test matn} \lipsum[1-10] % Lipsum paketidagi test matnni jo‘natish \end{document} Yuqoridagi misolda, "\documentclass{article}" hujjatning usulini (article) belgilaydi. "title", "author" va "date" komandalari esa sarlavha, muallif va sanani aniqlaydi. "section" komandasi bo‘limlarni ajratadi va "lipsum" paketi test matnni jo‘natadi. Latexda joylashtirish uchun parametrlar joylashtirish usul va chuqurlikda aniqlanadi. Quyidagi misolda, 2 tasmanini joylashtirish parametrlarini o‘rnatishni ko‘rasiz: \documentclass{article} \usepackage{geometry} \geometry{ a4paper, total={170mm,257mm}, left=20mm, top=20mm, } \usepackage{lipsum} \title{Tasmani joylashtirish} \author{Sizning ismingiz} \date{\today} \begin{document} \maketitle \section{Tasmani joylashtirish} Bu esa LaTeX orqali tasmani joylashtirishni misol sahifasi. \lipsum[1-10] \end{document}
\documentclass{article} \usepackage{enumitem} % enumitem paketini chaqiring \usepackage{lipsum} \begin{document} \section{Tasma tartibini o‘zgartirish} \begin{enumerate}[label=\alph*)] % a, b, c, d, ... \item Bu birinchi element. \item Ikkinchi element. \end{enumerate} \begin{enumerate}[label=\roman*)] % i, ii, iii, iv, ... \item Bu birinchi element. \item Ikkinchi element. \end{enumerate} \begin{enumerate}[label=\Alph*)] % A, B, C, D, ... \item Bu birinchi element. \item Ikkinchi element. \end{enumerate} \end{document} Yuqoridagi misolda, "enumitem" paketi yordamida "enumerate" muhitida "label" parametri orqali tasma tartibini o‘zgartirishni ko‘rsatamiz. "label" parametri orqali "a)" ko‘rinishidagi tartibni belgilaymiz Foydalanilgan adabiyotlar https://lex.uz https://sukachoff.ru https://www.datanumen.com Yüklə 42,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|