Mantiqiy, kombinatorik va nostandart masalalar

 

---

43 
MASALALAR 
 
Kichik maktab yoshidagi o`quvchilar uchun mo`ljallangan quyidagi
mantiqiy masalalarni yuqorida ko`rib o`tilgan usullarni qo`llab 
yeching 
 
1. Olimning yoshi Doniyordan kichik, Doniyorning yoshi esa 
Komilning yoshidan kichik. Kimning yoshi kichik: Olimnikimi yoki 
Komilnikimi? 
2. Agar Mahmud Vohiddan 2 yoshga katta, Vohid esa Odildan 3 
yosh katta bo`lsa, kimning yoshi eng kichik: Mahmudnikimi yoki 
Odilnikimi? 
3. Vohid masalalarni Kozimdan ko`ra tezroq yechadi, Kozim esa 
masalalarni Ilhomdan ko`ra tezroq yechadi. Bolalardan qaysi biri 
masalalarni hammadan tez yechadi? 
4. Nozimaning bo`yi Barnoning bo`yidan 5 sm baland. 
Sevaraning bo`yi Barnonikidan 4 sm past. Nozimaning bo`yi 
Sevaraning bo`yidan necha santimetrga baland? 
5. Axmadning bo`yi 145 sm, Karimning bo`yi 142 sm, Salimning 
bo`yi esa 140 sm bo`lsa, bolalarning bo`ylarini o`sish tartibida 
joylashtiring? 
6. Sobirning bo`yi Ozoddan baland, lekin Davrondan past bo`lsa, 
bolalardan qaysi birining bo`yi eng baland? 
7. Olma massasi olxo`ri massasidan og`ir, ammo anor massasidan 
yengil. Mevalardan qaysi birining massasi eng yengil? 
8. Yugurish musobaqasida 3ta qiz ishtirok etib, Aziza Odinadan 
tezroq, lekin Sevaradan sekinroq harakatlangan bo`lsa, ishtirokchi 
qizlar qaysi tartibda marraga yetib kelgan? 
9. Uzunlikka sakrash musobaqasida Davron,Yusuf va Olimlar 
ishtirok etdi. Agar Davron Olimdan uzoqroqqa, lekin Yusufdan 
yaqinroqqa sakragan bo`lsa, eng uzoqqa kim sakragan? 
10. Latofat, Komila va Vasila bitta uyda lekin turli qavatlarda 
yashaydilar. Vasila Komiladan ikki qavat yuqorida lekin Latofatdan 

---

44 
uch qavat pastda yashaydi. Latofat esa sakkizinchi qavatda yashaydi. 
Kim qaysi qavatda yashaydi? 
11. Uchta qutida bittadan turli rangli: qizil, sariq va zangori shar 
bor. 
qizil yoki sariq sariq shar zangori shar 
shar
Qutilar ostiga yozilganlarning barchasi yolg`on. Har bir qutida 
qanday rangli shar borligini aniqlang. Buni qutilarni sharlar rangiga 
bo`yash usuli bilan ko`rsating. 
12. To`rt qavatli uyda Vali Karimdan yuqori qavatda, lekin 
Alisherdan pastki qavatda, Rahim esa Karimdan pastki qavatda 
yashaydi. Kim qaysi qavatda yashaydi? 
13. Salim, Vali va Rahim turli yoshda bo`lib, ulardan biri 4 
yoshda, ikkinchisi 7yoshda, uchinchisi 11 yoshda. Rahim Validan 
katta emas, Salim Rahimdan katta emas bo`lsa, har bir bolaning yoshi 
nechada? 
14. Uchta futbol to`pidan qizil rangli to`p sariq rangli to`pdan 
og`irroq, sariq rangli to`p esa zangori rangli to`pdan og`irroq. Zangori 
rangli yoki qizil rangli to`plardan qaysi biri og`irroq ekanligini 
aniqlang. 
15. To`rtta qutida bittadan turli rangli: sariq, qizil, ko`k va zangori 
rangdagi shar bor. Qutichalar ostidagi yozuvlarning barchasi rost. 
Har biri qutida qanday rangli shar borligini aniqlang. Buni qutilarni 
shar rangiga bo`yash ususli bilan ko`rsating. 
sariq emas 
zangori emas va
qizil ham emas 
ko`k emas, sariq 
emas 
zangori emas,
qizil emas 

---

45 
16. Bolalar muzqaymoq olish uchun navbatda turibdi. Mahmud 
navbatda Fozildan oldinda, lekin Sobirdan keyin turibdi. Komila va 
Sobir yonam-yon turmagan bo`lib, Odina esa na Sobir bilan, na 
Mahmud bilan va na Kamola bilan yonma-yon turmagan bo`lsa, 
bolalar navbatda qaysi tartibda turishganini aniqalang. 
17. Yugurish musobaqasida Alisher, Vohid va Sanjar dastlabki 
3 ta o`rinni egalladi. Agar Vohid ikkinchi o`rinni ham, uchinchi 
o`rinni ham egallamagan bo`lib, Sanjar uchinchi o`rinni egallagan 
bo`lsa, ularning har biri nechanchi o`rinni egallagan? 
18. Karim, Nodir va Botirlar pirog yeyishmoqchi. Piroglar uch 
xil: olmali, limonli va olchali. Botir olchali pirogni yoqtirmaydi 
hamda limonli pirogni yemaydi. Karim limonli pirogni yoqtirmaydi. 
Kim qanday pirog yeydi? 
19. Matematikadan o`tkazilgan olimpiadada Barno, Karim va 
Lobar sovrinli o`rin egallashdi. Lobar birinchi o`rinni egallamaganligi, 
Barno birinchi o`rinni ham, ikkinchi o`rinni ham egallamaganligi 
ma’lum bo`lsa, ishtirokchi bolalarning har biri qaysi o`rinni 
egallagan? 
20. Bankada, stakanda,piyolada va chinnida sut, sharbat, limonad 
va suv bor. Suv va sut bankada emasligi, limonad chinnida ham emas, 
bankada ham emasligi,sutning stakanga quyilgani ma’lum bo`lsa, 
qaysi idishga qanday suyiqlik quyilgan? 
21. Uchta uychada 3 ta: oq, qora, jigarrang mushuklar yashaydi. 
Birinchi va ikkinchi uychada yashaydigan mushuklar qora emas 
bo`lib, oq rangli mushuk birinchi uychada yashamasa, qaysi mushuk
qaysi uychada yashashini aniqlang. 
22. Yugurish musobaqasida Akrom, Vali va Sobir dastlabki 3 ta 
o`rinni egallashdi. Agar Vali ikkinchi o`rinni ham, uchinchi o`rinni 
ham egallamagan, Sobir uchinchi o`rinni egallamagan bo`lsa, ulardan
qaysi biri qaysi o`rinni egallagan? 
23. Stakan,piyola va kosaga sut, choy va kofe quyilgan. Agar 
piyolaga kofe quyilgani yolg`on bo`lsa, kosaga esa kofe ham, choy 
ham quyilgani yolg`on bo`lsa, qaysi idishga nima quyilgan? 

---

46 
24. Uch dugona Dilbar, Iroda va Vasilaning har biri sehrli 
qopchaga o`z o`yinchoqlaridan birini: ayiqcha, quyoncha va filchani 
soldilar. Dilbar quyonchani solgani yolg`on bo`lib, Vasila esa 
quyonchani ham va ayiqchani ham solgani yolg`on bo`lsa, 
dugonalardan har biri qaysi o`yinchoqni qopchaga solganini aniqlang. 
25. Stakan, piyola va ko`zaga, suv, choy va sharbat quyilgan. 
Rasmlar ostiga yozilgan yozuvlarning barchasi yolg`on bo`lsa,