Markaziy osiyoning jahon

Analysis of world scientific views International Scientific Journal 
2023 
Vol1 Issue 8 
 
IF(Impact Factor)8.2 / 2023
 
https://academics.uz/index.php/awsit
141 
Markaziy Osiyo ko‘p tomonli yondashuvga ega mintaqadir. Mintaqada 
joylashgan mamlakatlar o‘z yo‘nalishlarini bir kuchli davlatdan, ikkinchi kuchli 
davlat tomon doimo o‘zgartirib turadi. Tez o‘zgarib turadigan tashqi siyosiy 
vektorlar, milliy manfaatga asoslangan tashqi 
yo‘nalishni
 belgilaydi. Yana bir jihat 
shundaki – Markaziy Osiyo mamlakatlari moliyaviy-iqtisodiy hamkorlik olib 
bormoqchi bo‘lganlar davlatlar bilan har doim ham xalqaro siyosiy jarayonlardan 
kelib chiqib erkin munosabat o‘rnata olmaydilar, garchi mustaqil deb 
hisoblansalarda! 
Markaziy Osiyo kimga va nima uchun kerak?
Kimga kerak emas degan 
savolga javob berish osonroq. 
Mintaqa birinchi navbatda jamoaviy G‘arb (Qo‘shma Shtatlar boshchiligida), 
Rossiya, Xitoy, Eron va Turkiya uchun muhimdir. Shuningdek, Hindiston, Saudiya 
Arabistoni, Afg‘onistonga ham. Qancha ko‘p “ko‘zlar” va “manfaatlar” unga 
yo‘naltirilgan bo‘lsa, u shunchalik himoyasiz. Undan foydalanmoqchi bo‘lgan 
barcha davlatlarning maqsadlari bir-biriga qarama-qarshidir. Bu esa mintaqani 
yanada kuchsizlartiradi yoki undan unumli foydalangan holda mustahkam 
mavqega ega bo‘lishi ham mumkin. 
Markaziy Osiyo geosiyosiy mavqeyi avvalo uning iqtisodiy imkoniyatlaridan 
kelib chiqmoqda. Bu borada eng manfaatli hamkorlar bilan ish olib borish muhim 
ahamiyatga ega. Mintaqada yetakchi davlatlarning manfaatlari tezlik bilan 
shakllanib borayotganligini kuzatish mumkin. O‘z iqtisodiy manfaatlarini amalga 
oshira olmagan tashqi kuchlar mintaqada muhim ahamiyatga ega bo‘lgan omillar, 
xususan, diniy, millatlararo munosabalar, hududiy muammolar, suv taqsimotiga 
oid masalalar kabi omillarga urg‘u bergan holda mintaqada beqarorlik yuzaga 
keltirishlari mumkin. 
Markaziy Osiyo jahon siyosatining eng muhim mintaqalaridan biri 
hisoblanadi. Uzoq yillar davomida mazkur mintaqaning tarixiy va geografik 
ahamiyati e’tibordan chetgan qolgan bo‘lsada, Markaziy Osiyoda sobiq SSSRdan 

---