Ма’ruza №10 Web texnologiyalari haqida tushuncha wеb-texnologiyalarning asosiy tushunchalari reja

Microsot Internet Explorer — 72,15%;

Mozilla Firefox — 19,73%;

Safari — 6,37%;

Opera — 0,74%;

Netscape — 0,72%;

Mozilla — 0,10%.


Internetning WWW xizmati kundan-kunga rivojlanib, mukammal ma’lumotlar manbasiga aylanib bormoqda. Uning yordamida istalgan sohada, istalgan mavzuda va istlagan vaqtda ma’lumotlarni qidirib topish, ulardan foydalanish, zarur bo‘lsa ulardan nusxa olish mumkin. Internetning ushbu xizmat turidan foydalanish uchun avvalo mijoz kompyuterida xuddi shunday imkoniyatlarni yaratib beruvchi maxsus dastur ta’minoti bo‘lishi zarur. Bunday dastur ta’minoti brauzer (Browsers) deb ataladi


Web 2.0 texnologiyalar
Internet taraqqiyotining zamonaviy bosqichi Web 2.0 texnologiyalarining rivoji bilan belgilanadi. Jumladan, YouTube, Vikipidiya, bloglar, ijtimoiy tarmoqlar va boshqalar Web 2.0 ga xos bo‘lgan ancha mashhur texnologiyalardir.
Web 1.0 ning birinchi avlodi 1990 yillarning boshida, WWW ishlab chiqilgan paytda, 2005 yilda butun jahon o‘rgimchak to‘rining ikkinchi avlodi – Web 2.0 yoki Cloud Computing paydo bo‘la boshlagan. 2005 yil 30 sentyabrda “O'Reilly Media” kompaniyasining prezidenti Tim O'Reylli muomalaga Web 2.0 terminini kiritgan holda, “Web 2.0 nima?: dasturiy ta’minotning keyingi avlodi uchun sxemalar, dizaynlar va biznes modellar” nomli maqolasi e’lon qilingan. 2005 yil oktyabrda “Kompyuterra” jurnalida shu maqola rus tilida nashr qilingan.
Tim O'Reylli Web 1.0 va Web 2.0 ning qiyosi va chuqur tahlilini o‘tkazishga muvaffaq bo‘ldi. Sрuningdek, u quyidagi izohni keltiradi: "Web 2.0 - tizimlarni loyihalash metodikasi bo‘lib, tarmoqlararo munosabatlarni hisobga olish yo‘li bilan aniqlanishicha qancha ko‘p odam undan foydalansa, u shuncha takomillashib, tobora yaxshilanib boradi”.
Yangi tarmoq avvalgi davrlardagi gigant hisoblash mashinalarnikiga o‘xshash tuzilishga ega bo‘lib, barcha dasturlar Web 2.0 portali saytlarining serverlariga joylashtiriladi, ularga kirish uchun esa foydalanuvchilarga faqat web interfeys (brauzer) kerak bo‘ladi.
Web 2.0 avvalgi avlod Internetning ajralmas bir qismi bo‘lib, u bilan bir butunni tashkil etadi. Qolaversa, Web 2.0 Internet taraqqiyotining mantiqiy poydevoriga aylandi. 1960 yillarda fayllarning arxivlari paydo bo‘ldi.
1990 yillarning boshlarida axborotli o‘rgimchak to‘ri yuzaga keldi. 1990 yillarning oxirlari esa ICQ, elektron pochta, forumlar, e’lonlar doskasi, yangiliklar guruhi kabi kengaytirilgan muloqot (kommunikatsiya) servislarining paydo bo‘lishi bilan mashhur bo‘ldi. 2005 yildan boshlab Web 2.0 tushunchasiga mos ravishda kontent shakllanishida foydalanuvchilarning faol ishtirokiga asoslangan servislar paydo bo‘ldi.
Web 1.0 ning o‘ziga xosligi shundaki, saytlarning kontenti o‘z sohiblari tomonidan yaratilgan, foydalanuvchilar esa hech qanday ta’sir o‘tkazmagan holda saytlarga kirib, kerakli kontentlarni ko‘chirib olishgan. Web 1.0 foydalanuvchisi – kontent iste’molchisi, sayt esa – axborot manbai. O‘sha paytdayoq, axborot tashuvchilarda yoki saytlardan ma’lumot ko‘chirishda dasturiy ta’minot ustunlikka ega bo‘ldi.
Web 2.0 ning yaratilishi oqibatida foydalanuvchilarning o‘zlari kontent yaratishadi yoki o‘zgartirishadi. Ko‘plab dasturlarga kirish, egalik qilish imkoniyati foydalanuvchilar tomonidan shaxsiy kompyuterga o‘rnatish yoki ko‘chirib olish zaruratisiz, bevosita Web 2.0 saytning o‘zida mavjud bo‘la boshladi. Web 2.0 sayti shunday bir maydon, fazoki, unda foydalanuvchilar o‘z faolligini namoyon qilishadi. Uni kontentlar kolleksiyasi deb atab bo‘lmaydi, chunki kontent hamisha o‘zgarib, yangilanib turadi.
Web 2.0 saytlarining asosiy jihati, qiyofasi funksionallikdan iborat bo‘lgan dizaynga ega. Negaki, qoidaga muvofiq, sayt dizayni o‘z ijodkorlari, ishlab chiqaruvchilarining falsafasini ifodalaydi, aks ettiradi. Web 2.0 saytlari axborotni foydalanuvchilarga tez va samarali etkazishga mo‘ljallab bezatilgan.

Web 2.0 saytlarining aksariyati oddiy ranglar gammasi, xususan oq-qora bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Odatda ortiqcha buramalarsiz, dumaloq shriftlar etakchilik qiladi. Matn tekislanadi, uning atrofida esa oq yoki fon rangida etarli kattalikda bo‘sh joy qoldiriladi. Zaruriy hollarda ingichka chiziqlar kiritiladi, dizayn aniq, sarlavhalar yirik, fon oq yoki och rangda bo‘ladi. Shunday qilib, dizayn foydalanuvchilar uchun qulay bo‘lgan sodda web yaratish imkonini beradi.

http://hozir.org