Ma’ruza 18. Adsorberlar konstruksiyasi. Nasadka turlari. Reja

18.4-rasm. Harakatchan adsorbent qatlamli adsorber.
1-sovutkich; 2-taqsimlovchi tarelka; 3-isitkich; 4-shlyuzli tamba; 5-o‘tkir bug‘ taqsimlagich; 6-
bosh-lang‘ich eritma taqsimlagich.


Bir pog‘onali, mavhum qaynash qatlamli adsorber 
konstruksiyasi 18.5-
rasmda keltirilgan. Bunday qurilmalarda adsorbent mavhum qaynash holatida
bo‘ladi va u uzluksiz ravishda tegishli panjara ustiga uzatilib turiladi.
Adsorber vertikal silindr qobiqdan va uni ichiga o‘rnatilgan separator va gaz
taqsimlovchi panjaradan iborat. Separator chang ushlash vazifasini bajaradi.
Adsorbent qurilmaning tepasidagi truba orqali yuklanadi va silindrik qobiqning
past qismida o‘rnatilgan shtutserdan chiqariladi. Boshlang‘ich bug‘-gaz
aralashmasi qurilmaning konussimon tubidagi shtutserdan tegishli panjara ostiga
yuboriladi. Albatta, bug‘-gaz aralashmaning tezligi adsorbent zarrachasining
mavhum qaynash tezligidan yuqori bo‘lishi kerak. Adsorbent bilan o‘zaro ta’sirda
bo‘lgan bug‘-gaz aralashmasi separatordan o‘tib, tepa qismidagi shtutserdan chiqib
ketadi.
Bunday adsorberlarda adsorbent zarrachalari intensiv aralashadi va qatlamda
bo‘lish vaqti har xildir. Bu esa, adsorbentning notekis to‘yinishiga sababchi
bo‘ladi.
Undan tashqari, fazalarning yo‘nalishi bir tomonlama bo‘lsa, gaz fazasida

---

---

adsorbent qatlamidagi o‘rtacha konsentratsiyaga mos keladigan muvozanat

holidagi konsentratsiyadan kam bo‘lgan adsorbtivning konsentratsiyasiga erishish
ancha murakkab.
Bir pog‘onali adsorber kamchiliklari ko‘p pog‘onali, qarma-qarshi yo‘nalishli
qurilmalarda bartaraf qilingan.
18.5-rasm. Uzluksiz ishlaydigan, birpog‘onali mavhum qaynash qatlamli adsorber. 
1 - qobiq; 2 - gaz taqsimlagich; 3 – chang yig‘gich.
Ko‘p pog‘onali, mavhum qaynash qatlamli adsorber 
18.6-rasmda
tasvirlangan. Bu qurilma kolonna tipida bo‘lib, ichida quyilish patrubkali gaz
taqsimlovchi tegishli panjaralar joylashtirilgan. Quyilish patrubkalari bir vaqtning
o‘zida tamba vazifasini o‘taydi, ya’ni gaz oqimini o‘zidan o‘tkazmaydi. Adsorbent
qurilmaning tepasidagi shtutserdan eng yuqori tarelkaga uzatiladi va undan so‘ng
pastda o‘rnatilgan tarelkalarga quyilish patrubkasi orqali birin-ketin o‘tadi. Eng
pastdagi tarelkadan shlyuzli tamba orqali tashqariga chiqarib yuboriladi.
Boshlang‘ich bug‘-gaz aralashma esa adsorberning pastki qismidagi
shtutserdan kiritiladi va tepadagidan chiqariladi.
Bu turdagi qurilmalarda bug‘-gaz aralashma ko‘ndalang kesim bo‘ylab bir
tekisda taqsimlanadi va fazalar o‘rtasida intensiv massa almashinish yuz beradi.
Natijada, adsorbentning to‘yinishi bir xil va eng katta yutish qobiliyatiga ega
bo‘ladi.
Bir pog‘onali adsorberlardan farqli, ko‘p pog‘onali qurilmalar ideal siqib
chikarish sxemasida ishlaydi. Bu hol adsorbsiya jarayonini fazalar qarama-qarshi
yo‘nalishida olib borish imkonini yaratadi.

---

---