Ma’ruza burg‘ilash jihozlari burg‘ilash minoralarining asbob-uskunalari. Burg‘ilash chig‘iri

Tushirish va ko‘tarish jarayonida qo‘llaniladigan mexanizm va asboblar 
 
3.8-rasm. Burg‘ilash quvurlari birikmasini quduqqa tushirib-ko‘tarishda 
ishlatiladigan qurilmalar. 
a) 
Elevator –tushirish va ko‘tarish jarayonida burg‘ilash quvurlari 
birikmasini tushirishga va ularni og‘irligi bo‘yicha ushlab turishga xizmat qiladi. 
Burg‘ilash jarayonida o‘lchamlariga, yuk ko‘tarish qobiliyatlariga, tuzilishiga qarab 
har xil turda (avtomatik, plashkali, quvurli, shlangali, ponali)gi elevatorlar 
qo‘llaniladi. Elevatorning umumiy ko‘rinishi 3.9-rasmda tasvirlangan. 

---

3.9-rasm. Elevatorning umumiy ko‘rinishi. 
Bular ichida eng ko‘p tarqalgani EB-turdagi elevator hisoblanadi. 
Chuqur quduqlarni burg‘ilashda katta yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega bo‘lgan 
EKB turdagi elevatordan foydlaniladi. 
Ish jarayonida elevatorning quyidagi ishga yaroqli holatlari tekshirilib 
turiladi: 
a) elevatorning yuqorgi va pastki tayanch tekisligi bir-biriga parallel 
bo‘lishligi; 
b) elevator korpusining yuqorigi chet yuzasi bilan qopqoning bir tekislikda 
bo‘lishligi; 
c) osilib turgan elevatorlarda nuqsonlarning bo‘lmasligi; 
d) elevator qopqog‘i yopilganda purjina ta’sirida elevator tepkisi (sobachka) 
ning avtomatik yopilishi. 
Elevatorlar asosan bolg‘alangan yoki quyulgan oddiy yoki legirlangan 
po‘latlardan tayyorlanadi. Elevator shtrop yordamida ko‘tarish ilgagiga osib 
qo‘yiladi. 
b) Mashina kalitlari 
Mashina kalitlari – burg‘ilash quvurlarini hamda shu o‘lchamga ega bo‘lgan 
burg‘ilash quvurlar birikmalari elementlarini burab ochishga va mustahkamlashga 
mo‘ljallangan moslama. 
Bunda bir vaqtning o‘zida ikki – tutib turuvchi (qo‘zg‘almas) va burovchi 
(harakatchan) kaltlardan foydalaniladi. Ulardan eng ko‘p tarqalgani UMK-1 turidagi 
uch sharnirli universal mashina kaliti hisoblanadi. 
Bu kalitlar burg‘ilash quvurlarini yoki diametri 108 dan 178 mm gacha 
bo‘lgan kuporlarni tutib turishga xizmat qiladi. Odatda kalitlar gorizontal holatda 
osilib qo‘yiladi. 
d) Aylanma kalitlar 
Aylanma kalitlar burg‘ilash quvurlar birikmasini quduqga burab 
mustahkamlab tushirishga mo‘ljallangan asbob. Bu kalitlar bilan burg‘ilash quvurlar 
tahminan buriladi, keyin mashina kaltlari bilan ohirigacha mahkamlanadi. Aylanma 
kaltlarning konstruktsiyasi juda oddiy, uni alohida parvarish qilish talab qilinmaydi. 
Bunda kotushkaga o‘ralgan diametri 10-12 mm bo‘lgan tsinklangan arqon 
korpusga payvandlangan ilgakga, tsinklangan arqonning ikkinchi uchi esa kanopli 

---

arqonga ulanadi. Aylanma kalit bilan ish jarayonlarini yengillashtirish uchun 
aylanma kalitga arqonni ulash uchun pirpiraklar (vertushka)dan foydalaniladi. 
e) Avtomatik burg‘ilash kalitlari 
Burg‘ilash jarayonida tushirish va ko‘tarish hamda burg‘ilash quvurlarini 
burab ochish va mahkamlash ishlarini tezlatish va yengillashtirish maqsadida AKB 
va PBK turdagi avtomatik kalitlar keng qo‘llaniladi. Ularning texnik 
xarakteristikasilari 3.2-3.3 jadvalda berilgan. Bunday avtomatik kalitlarni qo‘llash 
ish tezligini 30-40% ga oshiradi. AKB-3M turdagi avtomatik burg‘ilash kalitining 
umumiy ko‘rinishi 3.10-rasmda tasvirlangan. 
3.10-rasm. AKB-3M turdagi avtomatik burg‘ilash kalitining umumiy ko‘rinishi:
1-kalit bloki; 2-pnevmatik silindrning siljish qismi; 3-tirgak,ustun; 4-boshqarish 
pulti. 
f) Burg‘ilash shtropi – burg‘ilash ilgagi bilan elevator orasidagi 
birlashtiruvchi qism. Unga burg‘ilash asbobi yoki mustahkamlovchi quvurlar 
birikmasi osilib qo‘yiladi. 
Shtropning yuk ko‘tarish qobiliyati 25, 50, 75, 125, 200, 300 tonnaga teng. 
Odatda 25, 50 va 75 tonna yuk ko‘taruvchi shtroplar Burg‘ilash quduqlarini 
ta’mirlash jarayonida keng qo‘llaniladi. 
3.2- jadval 
AKBlarning texnik xarakteristikasi 
Parametrlari 
AKB-
3M2 
AKB-3M-
300 
AKO 
1.Sistemadagi xavo bosimi, 
kg/sm
2
6-10 
6-10 
6-10 
2. Ko‘p aylanish tezligi, ayl./min. 
84 
84 
84 
3. Eng ko‘p aylantiruvchi 
moment, kN.m: 
Svechalarni yechib olishda 
60 
60 
60 

---

Svechalarni bog‘lashda 
25 
25 
25 
3.3- jadval 
PBK turdagi avtomatik kalitning texnik xususiyatlari 
Parametrlari 
PBK-1 
PBK-3 
PBK-4 
1. Quvurlar diametri, mm 
Paramalash quvurlari 
114  168 114  168 73  168 
Mustahkamlovchi quvurlar 
141  194 114  168 101 45 
2. Aylantiruvchi moment, kg/m: 
Ochib va bog‘lashda 
80-90 
168 
- 
Mahkam bog‘lashda 
1200-1500 
600 
1210 
3. Dvigatel turi 
DR-10 
BVU-1 
BVU-1 
4. Dvigatel quvvati, ot kuchi 
10 
4,5x2 
4,5x2 
5. Har bir bog‘lanishga yoki 
ochishga sarflangan havo hajmi 
0,8 
1,1 
1,1 
6. Sistemadagi havo bosimi, 
kg/sm
2 
3-6 
3-6 
3-6 
7. Og‘irligi, kg 
984 
540 
788