Ma’ruza reja

1. 
   MA’RUZA
   

Reja:

1. 
   Yupqa devorga ta’sir etuvchi bosim kuchi.
   
2. 
   Egri devorga ta’sir etuvchi suyuqlik bosim kuchi.
   
3. 
   Arximed qonuni.
   

Yupqa devorga ta’sir etuvchi bosim kuchi

Eyler tenglamalarini integrallash uchun uni qulay shaklga keltirishda (3.1) ning har bir tenglamasini mos ravishda bx, bu, bx larga o‘zaro ko‘paytirib va ularni xadma xad qo‘shib quyidagi tenglamani olamiz.

Br=r(Xx + ¥du + TAt) (3.2)
Hosil bo‘lgan tenglama bosimning suyuqlik turiga va fazoning nuqtalari koordinatalariga bog‘liqligini ko‘rsatadi, hamda bosimning ixtiyoriy nuqtadagi miqdorini topishga yordam beradi. Bu tenglama tomchilanuvchi suyuqliklar uchun ham, gazlar uchun ham o‘rinli bo‘lib, gazlar uchun qo‘llanganda gaz holati tenglamalari bilan birgalikda ishlatiladi. (3.2) dan hamma nuqtalarida bir xil bosimga ega bo‘lgan (r=sop$1) sirtlarni topish mumkin. Bunday sirtlar bosimi teng sirtlar deb ataladi va u
Xdx + ¥du +7Ag. =0 (3.3)
tenglama bilan yoziladi. Bosimi teng sirtlar xususiy holda suyuqlikning erkin sirti deyiladi. Suyuqlikni devor bilan chegaralanmangan sirti erkin sirt bo‘ladi.



3.1.- rasm. Gidrostatik bosimning devorga ta’sirini o’rganishga oid chizma.

Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim
Biror idishdagi suyuqlikning chuqurligi (– rasmdagi a chizma) h bo‘lsin, u holda, ixtiyoriy nuqtadagi bosim uning suyuqlik ichida qancha chuqurlikda bo‘lganiga bog‘liq bo‘ladi. A, V, S nuqtalardagi bosimlar quyidagilarga teng:
Pa = γ∙h_A; Pv = γ∙hv; Ps = γ∙hs

δ va c shemalardagi idishlarga (– rasmdagi δ va c chizmalar) joylashtirilgan suyuqliklarning tubidagi gidrostatik bosim kuchlari ikkala idishlar uchun bir xil qiymatlarga ega bo’ladi, yani

P = γ∙h

ga teng. Demak, suyuqlik tubidagi gidrostatik bosim kuchi suyuqlikning og‘irligi tufayli hosil qilinadigan (suyqlik ustuni hisobiga) gidrostatik bosim kuchi bilan ifodalanar ekan.

4.5- rasmda har xil shakllardagi idishlar tasvirlangan va barcha idishlarga joylashtirilgan suyuqliklarning chuqurligi h ga teng bo’lganda, idish tubining yuzasi esa hammasi uchun o’zaro teng va ω o’lchamli bo’lgan chizmalar o’rganilmoqda. Ushbu vaziyat uchun idish tubiga ta’sir etayotgan gidrostatik bosim kuchlarining qiymatlari barcha idishlar uchun bir xil qiymatlarga ega bo’ladi.


P = γ∙h

Shunday qilib, aytish mumkinki, barcha idishlarning tubiga suyuqlik tomonidan berilayotgan gidrostatik bosim kuchlarining qiymatlari idishlarning shakllaridan qat’iy nazar barchasi uchun bir xil qiymatlarga ega bo’lar ekan:

P = γ∙h

qanday qilib hajmi va og‘irligi har xil suyuqliklarning idish tubiga bosimi bir xil? Bu erda fizikaning biror qonuni noto‘g‘ri talqin qilinayotgani yo‘qmikan?

Gidravlika qonunlari bo‘yicha suyuqlikdagi bosim uning shakliga bog‘liq bo‘lmay, uning chuqurligiga bog‘liq bo’lar ekan. Гидростатик парадоксга доир чизма
Гидростатик парадоксга доир чизма