Kichik korxonalar bo’yicha quyidagilarni hisoblang:
Alohida indekslarni;
Tannarxning umumiy indekslarini: a) o’zgaruvchan tarkibli; b) o’zgarmas tarkibli; v) tarkibiy siljishlar.
Tegishli xulosalar qiling.
9.15-masala. Konditer fabrikasi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar ma’lum:
Mahsulot turi
Oylar bo’yicha ishlab chiqarilgan, kg
1 kg uchun o’zgarmas baholar, ming so’m
Yanvar
Fevral
Mart
Aprel
Parvarda Konfetlar Shokolod
4800 6450 1400
4950 7110 1600
5000 8100 1750
6410 9000 1500
2,20 4,50 9,60
Yanvar-Aprel oylari uchun konditer fabrikasi bo’yicha mahsulot fizik hajmining bazisli va zanjirsimon indekslarni hisoblang. Indekslarni hisoblashda qaysi vaznlardan (o’zgaruvchan va o’zgarmas) foydalandingiz?
9.16-masala. Fermer xo’jaligining etishtirgan va sotgan mahsulotlari quyidagi ma’lumotlar bilan xarakterlanadi:
Yuqoridagi mahsulotlar bo’yicha o’zgarmas va o’zgaruvchan vaznlardagi bazisli va zanjirsimon indekslar aniqlansin. Hisoblangan indekslarni to’g’riligini (noto’g’riligini) bazisli va zanjirsimon indekslarni o’zaro bog’liqligidan foydalanib tekshirib ko’rilsin.
9.17-masala. Joriy yilda tuman savdo korxonalarining tovar oboroti hajmi solishtirma baholarda 140 mlrd.so’mni tashkil qildi. Baholar pasayishi natijasida aholi 7 mlrd. so’mni tejab qoldi.
O’tgan davr tovar oboroti 100 mlrd.so’m ekanligi ma’lum bo’lsa, tovar oborotining fizik hajmi va baho indekslari hisoblansin?
9.18-masala. Tumandagi xo’jalik buyumlari bilan savdo qiluvchi do’konlarning tovar oboroti joriy yilda 19 mlrd.so’mni tashkil etadi va uning fizik hajmi o’tgan davrga qaraganda 5 mlrd.so’mga ortdi. Joriy davrda sotilgan tovarlarni bahosi o’tgan davrga nisbatan 5% past bo’lgan.
Aniqlang: a) tovar oboroti va tovar oborotining fizik hajmi indekslarini; b) baholar pasayishi hisobidan aholi tejab qolgan summani.
9.19-masala. Malika supermarketining joriy davr tovar oboroti o’tgan davrga qaraganda 30 mln.so’mga yoki 20% ga oshgan. Baholar o’sishi natijasida aholi 5 mln.so’m ortiqcha xarajat qilgan.
Aniqlang: a)joriy va bazis davri tovar oboroti hajmini; b) baholar, tovar oboroti va tovar oborotining fizik hajmi indekslarini.
9.20-masala. Joriy davrda o’tgan davrga nisbatan baholar 3% ga o’sgan holda tovar oborotining fizik hajmi 20% ga ortgan. Tovar oboroti qanday o’zgargan?
9.21-masala. Har bir savdo xodimiga to’g’ri keladigan tovar oboroti joriy davrda o’tgan davrga nisbatan 10% ga oshgan. Savdo xodimlari soni o’zgarmay qolsa tovar oborotida qanday o’zgarish bo’ladi?
9.22-masala.Mahsulot tannarxi 2% pasaygani holda, ishlab chiqarish hajmi 20% ga ortsa qilingan umumiy xarajatlar summasi qanday o’zgaradi?
9.23-masala. G’isht zavodida ishlab chiqarilgan mahsulot soni 2 baravarga, ishlovchilari soni esa 40% oshsa bitta ishchiga to’g’ri keladigan mahsulot hajmi qanday o’zgaradi?
9.24-masala. Bank xodimlari soni 20 % ga, ish haqi fondi esa 20% oshsa o’rtacha ish haqi qanchaga o’zgaradi?
9.25-masala. Tikuv tsexida ishlab chiqarilgan bitta ko’ylakning tannarxi joriy davrda o’tgan davrga nisbatan 10% pasaygan, ishlab chiqarilgan ko’ylaklar soni 42% oshgan. Ko’ylaklar ishlab chiqarish umumiy xarajatlari qanchaga o’zgarganligini aniqlang.
9.26-masala. Korxonada mahsulot bir birligini ishlab chiqarish xarajatlari 5% ga pasaygan, umumiy xarajatlar-18%ga. Ishlab chiqarish hajmi qanday o’zgarganligini aniqlang.
9.27-masala. Sotiladigan mahsulotlar hajmi 1,5 marta oshgan, mahsulot bir birligining bahosi esa 8% ga pasaygan. Sotishdan keladigan yalpi tushum summasi qanday o’zgarganligini aniqlang.
9.28-masala. Dehqon bozorida sotilgan xo’l mevalarning narxi 7% ga o’sgan, tovar oboroti hajmi 12% ga pasaygan. Tovar oborotining fizik hajmi qanday o’zgarganligini aniqlang.
9.29-masala. “Fayz-baraka” fermer xo’jaligining ekin maydoni 3% kamaygan, o’rtacha hosildorlik esa 12% ga o’sgan. Yalpi hosil indeksini aniqlang.
9.30-masala. Dehqon bozorida sotilgan go’sht mahsulotlarini narxi 5% pasaysa, miqdori esa 5% oshsa tovar oboroti hajmi o’zgaradimi?
9.31-masala. Talabalarni o’quv yili davomida to’plagan ballari miqdori o’tgan o’quv yiliga nisbatan 12% ga oshgan, talabalar soni esa o’zgarmagan. To’plangan ballar miqdori nima hisobidan oshgan?