Mаshg`ulоt vаqti-2 sоаt

1-ilova


Mavzu: Ikkinchi gurih kationlarining hususiy reaksiyalari.
Reja
1. Ca²⁺, Sr²⁺ ,Ba²⁺ kationiga oid tajribalar
2. 1-va 2- guruh kationlari aralashma analiziga oid tajribalar
O`quv mashg`ulotining maqsadi: bariy, kal’siy va stronsiy kationlari
husisiy reaksiyalari haqida to`liq tasavvurni shakllantirish va kengaytirish
mavzu bo`yicha umumiy tushuncha berish.
O`quv faoliyatining natijasi: Talabalar bariy va stronsiy kationlari
husisiy reaksiyalari haqida to`liq tasavvurni shakllantirish va kengaytirish
mavzu bo`yicha umumiy tushuncha berishni o`rganadilar
2-Ilova
Baholash mezoni va ko`rsatkichlari

Guruhlar	Savolning to`liq va aniq yoritilishi 0 -0,33 ball	Tajriba bajarish bilan muammoga yechim topishi 0-0,33ball	Qo’shimcha savollarga javob berish 0-0,34 ball	Jami ball 1

0,86 – 1 ball – «a’lo». 0,71 – 0,85 ball – «yaxshi». 0,55 – 0,70ball – «qoniqarli».
3-Ilova

Kaltsiy Ca^2+ kationining xususiy reaktsiyalari Kaltsiy kationini topish reaktsiyalariga doir tajribalarni kaltsiy xlorid yoki nitrat eritmalari bilan bajariladi. Ammoniy oksalat (NH4)2C2O4 Ca^2+ kationi bilan oq kristallik cho’kma xosil qiladi: CaCl2+(NH4)2C2O4 = CaC2O4¯+NH4Cl Ca^2++C2O4^2- = CaC2O4¯ Probirkaga 3 tomchi CaCl2 eritmasi solinadi, 1 tomchi sirka kislota eritmasi qoshiladi, so’ngra 3 tomchi ammoniy oksalat va 1-2 tomchi ammiak eritmasi qoshiladi. Kaltsiy oksalatning oq kristall cho’kmasi xosil bo’ladi. Bu reaktsiyani olib borish sharoiti: Cho’ktirishni avval pH =5-6 da olib borib, so’ngra oxirida pH =7-8 da olib borilsa yaxshi natija beradi.Isitish cho’kma tushishga yordam beradi, shu sababli eritmani qaynash haroratigacha isitiladi. Ba^2+ va Sr^2+ kationlari reaktsiyaning bajarilishiga xalaqit beradi, chunki ular ham oz eruvchan oksalat cho’kmalari xosil qiladi. Shuni ta'kidlab otish lozimki, Ca^2+, Sr^2+, Ba^2+ kationlari oksalatlarining sirka kislotada eruvchanligi turlichadir. Kaltsiy oksalat sirka kislotada erimaydi, bariy oksalat sirka kislotada strontsiy oksalatga nisbatan birmuncha kop darajada eriydi. Kaliy geksatsianoferrat (II) K4[Fe(CN)6] Ca^2+ tuzlari eritmalariga ammiakli bufer aralashma ishtirokida ta'sir qilib oq kristall cho’kma xosil qiladi: SaCl2+2NH4Cl+K4[Fe(CN)6] = Ca(NH4)2 [Fe(CN)6]¯+4KCl Sa^2++2NH4^++[Fe(CN)6]^4- = Ca(NH4)2 [Fe(CN)6]¯ Probirkadagi 1-2 tomchi kaltsiy tuzi eritmasiga 1 tomchidan ammoniy gidroksid va ammoniy xlorid eritmalaridan qoshiladi, eritma isitiladi va 3-4 tomchi K4[Fe(CN)6] ning toyingan eritmasi qoshiladi, oq cho’kma xosil bo’lishi kuzatiladi. Tajribani bajarish sharoiti quyidagicha: -Reaktsiya ishqoriy muxitda (rN»9) ammiakli bufer aralashma ishtirokida olib borilsa, uning sezgirligi yetarli oshadi. -Choktirishni qaynashgacha isitib olib boriladi. -Eritmaga 1 tomchi spirt qo’shilsa, tez va to’liq chokishga yordam beradi. Reagent K4[Fe(CN)6] eritmasi kontsentrlangan bo’lishi kerak.