Matematika fanini o’qitishning metodikasi

Matematika o’qitish uslubiyati fani “matematika pedagogikasi”sifatida ta’limning 
umumiy qonuniyatlarini matematika sohasida namoyon bo‘lish xususiyatlarini 
o’rganadi. 
Matematika o‘qitish uslubiyati fani avvalo o‘zaro bir-biriga bog‘liq to‘rtta 
savolga javob berishi lozim. 
Birinchisi-nima uchun matematikani o‘rganish kerak? 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
May 2022 / Volume 3 Issue 5
www.openscience.uz
959

---

Bu savolga javobni ta’lim va tarbiya umumiy vazifalariga asoslanib topish 
mumkin, o‘z navbatida bu vazifalar jamiyat rivojining ma’lum bir bosqichida uning 
oldida turgan umumbashariy maqsad va vazifalar bilan aniqlanadi. 
Ikkinchisi-kimni matematikaga o‘rgatish kerak? 
Bir tomondan bu savol yosh haqida bo‘lib, qachondan boshlab bolalarni 
matematikaga o‘rgatish maqsadga muvofiq va qachon barcha uchun majburiy dastur 
o‘rnatishni tugatish zarurligini ifoda etadi.Ikkinchi tomondan, maktabdan keyingi 
matematik ta’limning uzviyligini ifodalaydi. 
Uchinchisi- o‘rganiladigan matematika mazmuni qanday bo‘lishi kerak? Yoki 
nimani o‘rganish kerak? 
Bu savolga javob matematika o‘qitish uslubiyatining muhim qismi bo‘lib, eng 
harakatchan, eng ilg‘or va eng qulay o‘qitish usullari bilan birga ijodiy yondoshishni 
talab etadigan usullar tizimini asoslash va targ‘ib qilish talab etiladi. 
Matematika o‘qitish uslubiyati fanining asosiy vazifalari quyidagilar: 
matematikani o‘rganishning maqsadlari va o‘quv predmeti mazmunini aniqlash; 
qo‘yilgan masalalarni amalga oshirish uchun eng qulay usullar va asosiy o‘qitish 
shakllarini yaratish. 
Matematika o‘qitish uslubiyati uchta bo‘limdan iborat:matematika o‘qitish 
umumiy uslubiyati(masalan, o‘qitish usullari prinsiplari va hokazo masalalar kiradi); 
matematika o‘qitish xususiy uslubiyati(maktab matematika kursining ayrim bo‘limlari 
yoki tushunchalari yo‘nalishlarini o‘rganish usul va yo‘llari qaraladi); matematika 
o‘qitish maxsus uslubiyati(masalan, akademik litsey, kasb-hunar kollej va maxsus 
o‘quv yurtlarida matematika o‘qitishning xususiyatlari o‘rganilishi mumkin). 
O‘rta umumta'lim maktablarida matematika o‘qitishning maqsadlari. 
O‘rta maktablarda matematika o‘qitishning maqsadi quyidagi uch omil bilan 
belgilanadi: 
1. Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadi.
2. Matematika o'qitishning tarbiyaviy maqsadi.
3. Matematika o‘qitishning amaliy maqsadi. 
Umumta’lim maqsadi: o‘quvchilarga ma’lum matematik bilim, ko‘nikma va 
malakalar sistemasini berish; o‘quvchilarga olamni o‘rganishning matematik usul- 
larini egallashlariga yordam berish; o‘quvchilarni og‘zaki va yozma matematik nutqqa 
o‘rgatish; o‘quvchilarning ta’lim jarayonida va o‘z ustida ishlashlarida faol bilish 
faoliyatini oshirish uchun zarur bilim, ko‘nikma va malakalar bilan qurolla- nishga 
hamda qo‘llashlari uchun yetarli matematik ma’lumotlarni olishiga erishish.
Matematika o'qitishning umumta’limiy maqsadi o‘z oldiga quyidagi vazifalarni 
qo'yadi: 
a) o‘quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. Bu 
bilimlar tizimi matematika fani to‘g‘risida o‘quvchilarga yetarli darajada ma’lumot 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
May 2022 / Volume 3 Issue 5
www.openscience.uz
960

---

berishi, ularni matematika fanining yuqori bo‘limlarini o‘rganishga tayyorlashi kerak. 
Bundan tashqari, dastur asosida o'quvchilar o'qish jarayonida olgan bilimlarining 
ishonchli ekanligini tekshira bilishga o‘rganishlari, ya’ni isbotlash va nazorat 
qilishning asosiy metodlarini egallashlari kerak;
b) o‘quvchilarning og‘zaki va yozma matematik bilimlarini tarkib toptirish. 
Matematikani o‘rganish o‘quvchilarning o‘z ona tillarida xatosiz so‘zlash, o‘z fikrini 
aniq, ravshan va lo‘nda qilib bayon eta bilish malakalarini o‘zlashtirishlariga yordam 
berishi kerak. Bu degan so‘z o‘quvchilarning har bir matematik qoidani o‘z ona 
tillarida to‘g‘ri gapira olishlariga erishish hamda ularni ana shu qoidaning matematik 
ifodasini formulalar yordamida to‘g‘ri yoza olish qobiliyatlarini atroflicha 
shakllantirish demakdir;
d) o‘quvchilami matematik qonuniyatlar asosida real haqiqatlami bilishga 
o‘rgatish. Bu yerda o‘quvchilarga real olamda yuz beradigan eng sodda hodisalardan 
tortib to murakkab hodisalargacha hammasming fazoviy formalari va ular orasidagi 
miqdoriy munosabatlami tushunishga imkon beradigan hajmda bilimlar berish ko‘zda 
tutiladi. Bunday bilimlar berish orqali esa o'quvchilarning fazoviy tasawur qilishlari 
shakllanadi hamda mantiqiy tafakkur qilishlari yanada rivojlanadi.