Matematika o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma Yangi nashr

45 + 48 = 93.
 
2-misol ham shu tartibda yechi-
ladi.
@edurtm_uz

---

A
b
D
26
26
100 ichida sonlarni xonadan 
o‘tib qo‘shish usullari
13-dars
1. 
Hisoblashni tushuntiramiz.
8 birlik + 7 birlik = 
15 birlik
1 o‘nlik + 4 o‘nlik + 
2 o‘nlik = 7 o‘nlik
1 o‘nlikni 
o‘nliklar 
xonasiga 
ko‘chiramiz.
o‘nlik
birlik
o‘nlik birlik
4
 
8
+ 
2
 
7
 
1
o‘nlik birlik
4
 
8
+ 
2
 
7
 5
1
o‘nlik birlik
4
 
8
+ 
2
 
7
7
 5
2.
Hisoblaymiz.
85
+ 9
42
+ 29
6
+ 67
33
+ 57
28
+ 17
67
+ 15
3.
Qaysi ifodaning qiymati 74 ga teng?
25 + 33 31 + 19 28 + 48 36 + 38
5.
Hisoblaymiz.
4.
Bir kunda qancha shakar sotilgan? 
tushgacha – 42 kg
tushdan keyin – 19 kg
7
+ 78
35
+ 25
68
+ 9
36
+ 36
29
+ 32
57
+ 19
? kg
13-DARS: 
100 ICHIDA SONLARNI XONADAN 
O‘TIB QO‘SHISH USULLARI
Maqsad:
100 ichida xonadan o‘tib, ikki xonali songa ikki xonali sonni 
qo‘shishni (48 + 27 ko‘rinishidagi) biladi.
1. 
1) Ikki xonali sonni ikki xonali songa xonadan o‘tib, ustun shaklida 
qo‘shishda dastlab misolni ustun shaklida yozamiz. Bunda 1-qo‘shiluvchi-
ning birliklar xonasi tagiga 2-qo‘shiluvchining birliklari soni, 1-qo‘shiluvchi-
ning o‘nliklar xonasi tagiga 2-qo‘shiluvchining o‘nliklari soni yoziladi.
2) Birliklarga birliklarni qo‘shamiz: 8 ta birlikka 7 ta birlikni qo‘shamiz. 
Natija 15 ta birlik. 15 ta birlik 1 ta o‘nlik va 5 ta birlikka teng. 1 ta o‘nlikni o‘nlik
-
lar xonasiga o‘tkazamiz. Birliklar soni 5 ta. Demak, birliklar xonasiga 5 sonini 
yozamiz.
3) 1-qo‘shiluvchida 4 ta o‘nlik, 2-qo‘shiluvchida 2 ta o‘nlik va birliklar yig‘in
-
disi 1 ta o‘nlik. Jami 7 ta o‘nlik. Demak, o‘nliklar xonasiga 7 ta o‘nlik sonini 
yozamiz. O‘qiymiz: 48 va 27 sonlarining yig‘indisi 75 soniga teng.
Modellarda ko‘k rangli kubikchalar o‘nliklar sonini, qizil rangli kubikchalar 
birliklar sonini ifodalaydi.
2. 
Ikki xonali songa bir xonali sonni qo‘shish (yoki bir xonali songa ikki 
xonali sonni qo‘shish) va ikki xonali songa ikki xonali sonni qo‘shishni o‘zaro 
farqlang.
3. 
Qaysi ifodaning qiymati 74 ga tengligini topamiz. Dastlab barcha 
ifodalarning qiymatlarini topamiz: 
58, 50, 76, 74. Demak, to‘rtinchi 
ifodaning qiymati 74 ga teng. 
Qaysi ifodaning qiymatlari 74 dan 
kichik? (1- va 2-ifodaniki) Qaysi 
ifodaning qiymati 74 dan katta? 
(3-ifodaniki)
4. 
Do‘konda tushgacha 42 kg, 
tushdan keyin 19 kg shakar sotilgan 
bo‘lsa, bir kunda qancha shakar so-
tilgan?
Masalani yechishda qaysi arif
-
metik 
amaldan 
foydalanamiz? 
(Qo‘shish arifmetik amalidan foyda
-
lanamiz: