Matematikadan o’quv-uslubiy majmua

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
_______________________________ FAKULTETI



REFERAT
Ta’lim yo’nalishi: Amaliy psixologiya
Guruh: 103-PS
Bajardi: Gʻulomxoʻjayeva Dilnoza
Tekshirdi : ___________________
MAVZU: MEDIA MAYDONDA AXBOROT TARQATISH MADANIYATI
Toshkent-2023 yil
MEDIA MAYDONDA AXBOROT TARQATISH MADANIYATI
REJA:
1. Mediamakonda axborotni taqdim etish
2. Tahlilning konseptual chegarasi
3. Tasvirli reklama strategiyalari

Media va axborot savodxonligining tarkibiy unsurlaridan biri – medialar turli voqealar tarixini, axborotni qanday yaratilishini, omma uchun taqdim etilayotgan materialning qabuli qilinishi murakkab bo‘lmasligi maqsadida qanday usullardan foydalanishni anglab yetish hisoblanadi. Muhimi, medialar qo‘llaydigan turli uslub, kodlarni tushunish va talqin etish ko‘nikmalariga ega bo‘lishdir.

Media va axborot savodxonligiga ega bo‘lish uchun medialarning timsol va reprezentatsiyalarini o‘rganish, bunda nafaqat tasvir yoki matnni tahlil qilish, balki e’tibordan chetda qolayotgan kontekstni ham yoddan chiqarmaslik zarur.
Jamoatchilik fikrini yo‘naltirish va jamiyat oldiga dolzarb masalalarni ko‘ndalang qo‘yish borasida kuchli hokimiyatga ega bo‘lgan medialar ijtimoiy hayotni yoritishini va amalda biz kutadigan hamda qabul qilishga tayyor bo‘lgan voqea va timsollarni taqdim etishini nazarda tutish zarur.
Mediamatnni tanqidiy tahlili jarayonida biz odatda unda qaysi siyosiy guruhning nuqtai nazari aks etganiga e’tibor qaratamiz. Jumladan, medialarning ta’siri kimning nuqtai nazari va qarashini ifoda etishida, nima haqida va qanday rakursda xabar berishida, nima haqida esa sukut saqlashida ham namoyon bo‘ladi. Medialar o‘z hukmronligini qanday axborot (masalan, yangiliklar)ni haqiqat sifatida taqdim etishi hamda qaysi mavzularni e’tiborsiz qoldirishida ham namoyon etadi.
O‘smirlik davrida shakllanadigan abstrakt tafakkur media- matnni tanqidiy va tahliliy o‘rganishning asosi hisoblanadi. Axloqiy qadriyatlar bilan bog‘liq ikkilanish va savollar yoshlarda tabiiy ravishda yuzaga keladi: medialar va reklama bunday mushohadalar uchun cheksiz va xilmaxil materiallarni taqdim etadi. Ushbu bo‘lim medialar va ular tomonidan yaratiladigan timsollarning ta’siri masalasiga bag‘ishlangan. Unda shuningdek, axborotning ishonchliligi bilan bog‘liq masalalar ham ko‘rib o‘tilgan. Bundan tashqari, unda media matnlarini tahlil qilish bo‘yicha amaliy tavsiya va maslahatlar o‘rin olgan.
O‘qitish natijalari
Ushbu modulni o‘rganish natijasida quyidagi bilimlarga ega bo‘lish mumkin:
– medialarda axborotni taqdim etish usullari;
– yangilikni tanlash va uning «anatomiyasi» mezonlari;
– reklamada tasvirning o‘rni va ahamiyati;
– kino, televidenie va musiqiy videolarda bayonning tahlil usullari;
– Internetdan olingan axborot ishonchliligini baholash usullari;
– muvaffaqiyatli intervyu olish va maqola yozish metodikasi.

1. Mediamakonda axborotni taqdim etish

Medialar axborotni turli uslubda taqdim etishi mumkin. Bizni o‘rab turgan madaniy muhit timsol va tasvirlarga juda boy: har kuni medialar tomonidan veb- saytlar, kino, yangiliklar va kitoblar orqali taqdim etiladigan axborot bilan to‘qnash kelamiz. Aksariyat hollarda bizning tanlovimiz beixtiyor bo‘ladi. Reportyor, muallif, tele- va videotasvirchilar, noshir va kinoprodyusserlar aniq

hodisa yoki aniq bir masalaga bag‘ishlangan axborotni taqdim etish uchun tasvir, ovoz va matndan foydalanadi. O‘z taxminlarini tayyorlash va ilgari surish asnosida ular vaqt, makon, resurs va h.k.ning yetishmovchiligi bilan bog‘liq muammolarga duch keladi. Shunday qilib, ular taqdim etishga harakat qilayotgan xabarning mazmuniga qarab, aksariyat hollarda asosiy qahramonlarning irqi, jinsi, yoshi yoki ijtimoiy kelib chiqishi bilan bog‘liq bo‘lgan detallarni nazarda tutgan holda voqelarni “tasavvur etish” zarur bo‘ladi.
Jamoatchilik e’tiboriga havola etiladigan kontent, shubhasiz, medialarda faoliyat yuritayotgan insonlar tomonidan tanlanadi. Ularning tanlovi esa sub’ektivlikdan holi emas. Bu, o‘z navbatida, yorliqlar “yopishtirilishi”ga, ma’lum bir tasavvurlarning jurnalist yoki muallifning o‘zi xoxlamasa-da, asoslashga olib keladi. Bundan tashqari, ba’zida o‘quvchi yoki tomoshabin tasvir yoki matndan unga muallif singdirmagan mazmunni ham chiqarib olishi mumkin.

Denotatsiya va konnotatsiyalar

Garchi hammamiz umumiy denotatsiyalarga (ma’lum bir hodisaning mazmuniga mos tasavvurlarga) ega bo‘lsak-da, reprezentatsiyalar (ya’ni, taqdim etilgan xabarlar) aniq belgilangan chegaralarga ega bo‘lmaydi. Denotatsiyalar tasvirdagi insonlarni, atrof-muhitni taniganimizda yoki bizda ma’lum bir hodisa bilan bog‘liq tasavvurlar paydo bo‘lganda yuzadagi mazmunni vizual anglash jarayonida hosil bo‘ladi.

Konnotatsiyalar esa aksincha, matnni o‘qish mobaynida yoki tasvirni tomosha qilayotgan shaxsning madaniy va individual o‘ziga xosligi bilan bog‘liq bo‘ladi. Umuman olganda, ular resipientning u yoki bu mediamatn tomonidan yuzaga keltirilgan tasavvurlaridir. Masalan, “kuz” so‘zi xotirjamlik, sokinlik, hayotiy kuchga to‘liqlik, tabiatning sehrli holati, ertakona yangi yil oldi kayfiyati va boshqa hislarni uyg‘otishi mumkin. Shu bilan birga ushbu so‘z yaqinlashib kelayotgan kasallik, ma’yuslik, siqilish, namgarchilik bilan bog‘liq tuyg‘u va hislarni ham uyg‘otadi. Bu hol so‘zning konnotatsiyasi bilan bog‘liq. Ba’zida konnotatsiyalar denotatsiyaga nisbatan ko‘proq kuchga ega bo‘ladi. Amalda esa konnotatsiya va denotatsiya bir biridan ajramaydi. Demak, tasvirlarning konnotatsiyasini anglab yetishni o‘rganishimiz mumkin. Vizual savodxonlik nafaqat denotatsiya mazmunini ko‘rish, balki konnotatsiyalarning yuzaga kelishi mexanizmlarini ham tushunish imkonini beradigan ko‘nikma hisoblanadi. Konnotatsiyalar aksariyat hollarda, masalan, reklamada qo‘llaniladigani kabi ma’lum bir kompozitsiya yoki ranglar vositasida yashashga da’vat etishi ham mumkin. Shu bois bo‘lg‘usi jurnalistga axborotni vizual qabul qilish asoslari borasida bilim va tasavvurlarni berish ham juda muhim. Bu esa yosh mutaxassislarga axborotning tasavvuriy-kodli qatorini anglash imkonini beradi. Jumladan, ushbu omil dizayner va sahifalovchilarning gazeta, jurnal, veb-nashr va boshqa OAVning ranglar siyosatini belgilab olishida juda qo‘l keladi.

Ma’no kontekst bilan belgilanadi

Yoshlar slengi(o‘ziga xos so‘zlashuv uslubi) o‘zaro munosabat natijasida mazmun o‘zgarishining yaqqol misoli bo‘lishi mumkin. Yoshlar boshqa avlod

vakillariga tushunarsiz bo‘lgan ayrim so‘zlardan foydalanadi va ushbu so‘zlarni aslicha emas, balki boshqa ma’noda qo‘llaydi. Kulgu ham kontekstga bog‘liq bo‘ladi: u hazilni so‘zlovchi va tinglovchining o‘zaro munosabati asosiga quriladi. Bu janrdan, masalan, reklamada foydalanish mushkul, chunki kulgu haqidagi tasavvur turli xalqlarda turlicha talqin etiladi. Masalan, inglizlar hangomasi bir qadar bosiq bo‘lib, boshqa an’analar ruhida tarbiyalangan kishi uni tushunishi murakkab kechadi. So‘z va tasvir mazmunini esa ularni o‘rab turgan kontekstdan tiklab olish mumkin. Masalan, kinomatografiyaning o‘ziga xosligi ikkinchi darajali detallar tasvir ortida qolishini talab etadi. Aytaylik, agar filmdagi ayol qahramonning ko‘ngli behalovat bo‘layotgan bo‘lsa, bu uning homiladorligini bildiradi. Hayotda esa har doim ham ko‘ngil aynishi homiladorlik bilan bog‘liq bo‘lavermaydi. Demak, so‘z va tasvir ma’nosini uni o‘rab turgan so‘z va timsollar doirasida, shuningdek, janrning keng ma’nodagi kontekstida qabul qilish joiz.

Mavzu bo‘yicha topshiriq

1- mashq. Internetdan qiziqarli e’lon topib, uning denotatsiyasi va konnotatsiyasini tahlil qiling.
2- mashq. Ayrim tanqidchilar medialarda voqea-hodisalar, xususan, tabiiy ofatlar qanday tasvirlanayotganidan tashvish bildirmoqda. OAVda kundalik voqealarning yoritilishini o‘rganib chiqing va bunday tashvishlar qanchalik asosli ekaniga baho bering. Bu kabi falokat yoki fojialarning ishtirokchilari bo‘lgan insonlarning ushbu xabarlarga munosabatini muhokama qiling. Jurnalistlar tomonidan voqea-hodisaning hissiy ta’sirini tasvirlashda qo‘llaniladigan strategiyalarni, shaxsiy hayot daxlsizligi huquqiga rioya etilishini va shaxsiy qadr- qimmat hissini tahlil qiling.

2. Tahlilning konseptual chegarasi

“Yashirin ma’noni o‘qish” uchun mediamatnlarda axborotni taqdim etishning texnik usullarini tahlil qila olish zarur. Bunda mazkur usullardan voqea-hodisa talqinining tayanch nuqtasi sifatida foydalanish mumkin bo‘ladi. Matnlarni diqqat bilan o‘qish axborot iste’molchisiga voqea va syujetlar qanday tuzilganini hamda mediamexanizmlar qanday ishlashini anglab olish imkonini beradi. Ushbu bo‘limda mediamatnlarni diqqat bilan o‘qish metodikasini o‘zlashtirish yuzasidan ayrim model va mashqlar keltirilgan. Matnni tahlil qilish uchun muayyan nuqtai nazarni yoki uslubni tanlash foydalidir. U matnni tahlil qilishda o‘quvchining diqqatini yo‘naltirishga xizmat qiladigan muhim omildir.

Matn tahlilini boshlashda birinchi galda uni mavzu va reprezentatsiya qilinishi usullari jihatidan o‘rganish zarur. Tahlil jarayonida qaydlar yuritib borish va quyidagilarga e’tibor qaratish tavsiya etiladi:
– tasvir, tovush va matndan qanday foydalanilgan?
– qaysi mavzu nisbatan qiziqarli tarzda taqdim etilgan?
Mediamatn tarkibini aniqlash uni tasniflash, shakli- tuzilishi jihatidan miqdori va sifatini baholash kabilarni nazarda tutadi. Shuningdek, axborotni taqdim etishning turli usulini, masalan, metaforalarni ham e’tibordan qochirmaslik zarur. Shundan so‘ng bevosita tahlil bosqichi boshlanadi. Ushbu
bosqichda kuzatuvlar mazmunini mushahada qilish zarur bo‘ladi. Masalan, quyidagi savollarga javob izlash mumkin bo‘ladi:
– matnda kimning nuqtai nazari markaziy hisoblanadi?
– voqeaning “ma’nosi” nimada? U qanday taqdim etilgan?
– qanday axborot mavjud emas?
Yuqorida ko‘rsatilgan savollar turli mediamahsulot yoki timsolni tahlil qilishda tayanch sifatida xizmat qilishi mumkin. Detallashtirilgan tahlilda esa medialarning aniq ko‘rinishi tabiatini e’tiborga olish zarur.
Mavzu bo‘yicha topshiriq
Mashq. Internetdan mediamatnlarning tahlili jarayoni batafsil bayon etilgan materiallarni izlab toping. Tahlil tarkibiga qanday nuqtai nazarlar kirishi mumkin? Qanday savollarni tahlil uchun muhim deb hisoblaysiz?

Yangilik mazmunidagi xabar

Jurnalistlar axborot xilma-xilligi sharoitida to‘g‘ri yo‘nalish olishi, uni yorqin va ifodali tarzda taqdim etish masalasini ham hal etishlari zarur bo‘ladi. Bu, o‘z navbatida, muhokama etilayotgan masalalarni to‘g‘ri tushunish va anglash borasida har xil qobiliyatga ega bo‘lgan turli auditoriya vakillarini e’tiborga tutgan holda amalga oshiriladi. Mazkur vakillar qabul qiladigan qarorlar, yangiliklarda yoritishga loyiq bo‘lgan voqeani hamda axborotni taqdim etish usulini tanlashga ham taalluqli bo‘ladi. Ushbu usullar tabiiy ravishda jurnalist tajribasi va dunyoqarashini ifoda etadi. Shu bois auditoriya bu haqda tasavvurga ega bo‘lishi va uni tanqidiy qabul qilishi muhim ahamiyat kasb etadi. Yangiliklarning tartibi quyidagicha tuziladi:

1) medialar ko‘plab voqea-hodisalar orasidan o‘zlari relevant deb hisoblaganini tanlab oladi. Auditoriya uchun u qadar qiziq emas, deb hisoblangan voqealar esa chetga surib qo‘yiladi;
2) muayyan yangilik uchun ajratilgan vaqt va makon turlicha bo‘lishi mumkin;
3) aynan medialar qaysi voqea-hodisa boshqalarga nisbatan muhimroq
ekanini belgilaydi va yangiliklar tartibini shakllantiradi;
4) insonlar medialar belgilab bergan ustuvorliklar izchilligini o‘zi belgilagan sifatida qabul qiladi.
Yangiliklar – dunyoda sodir bo‘layotgan muhim voqea va hodisalar haqida ma’lumot olish mumkin bo‘lgan xabarlar. Yangilik faqat voqeani tasvirlashdan iborat, degan tasavvur dunyoni holis tasvirlash, voqelikni tipografiya bo‘yog‘i va baytlar vositasida ko‘rsatish mumkinligi haqidagi taxminga asoslangan. Garchi yangiliklar jurnalistikasi holis va betaraf bo‘lishga intilayotgan bo‘lsa ham, yangilik matnining yozilishi, unda bayon etilayotgan nuqtai nazarni va uni taqdim etish usulini tanlash jurnalist tomonidan amalga oshirilishini unutmaslik zarur. Yangiliklar matni va dasturi ham ma’no va voqelikni shakllantiradi. Xatto yangilik uchun mavzu tanlash ham ahamiyatga ega: masalalardan biri yoritishga loyiq, boshqasi esa noloyiq deb topiladi.
Yangilikni tanlashda dolzarblik, noodatiylik, o‘ziga xoslik va yaqinlik samarasi mezonlariga tayaniladi. Tom ma’nodagi yangilik quyidagi savollarga javob berishi kerak: “Kim? Nima? Qachon? Qaerda? Nega? Qanday?” (bu savollar jurnalistika nazariyasida “5w + 1h” formulasi sifatida ma’lum–muall.).
Yangilik sodir bo‘lgan voqeaning eng muhim jihatiga e’tibor qaratish asosiga quriladi. Yangiliklarni tahlil qilish asnosida medialar muayyan shaxs va guruhlarning ijobiy yoki salbiy imijini yaratganiga, aniq bir jihatga e’tibor qaratgan holda boshqasini bee’tibor qoldirganiga, yoxud ochiq muloqotda faqat ayrim manfaatdor tomonlarga ishtirok etish imkonini berganiga guvoh bo‘lish mumkin.
Yangiliklarni tahlil qilish jarayonida harakatdagi turli tomonlar (alohida shaxslar, guruhlar, kompaniyalar va boshq.) qanday aks ettirilganini baholashimiz mumkin. Masalan, Suriyadagi harbiy nizolar davomida mamlakat prezidenti Bashar Asad timsoli ba’zi mamlakatlar OAVda faqat salbiy jihatdan, boshqa davlatlar OAVda esa aksincha, ijobiy tasvirlanganini kuzatamiz. Muayyan bir tomon uchun qancha vaqt, diqqat (makon) ajratilgani va u qancha ko‘p tilga o‘girilishini ham qiyoslash mumkin. Sifatni baholashda esa aniq mavzular va insonlar haqida (so‘zlarning tanlanishi, kameraning burilishi va h.k.) so‘z yuritish mumkin. Masalan, Rossiya OAVda Markaziy Osiyo davlatlaridan (ularning tilida gastarbayter sifatida) borganlar mamlakat barqarorligiga eng asosiy xavflardan biri sifatida talqin etiladi. Bunday gastarbayterlar haqidagi lavhani tomosha qilib, quyidagi savollarga javob berish zarur:
– Nima sababdan aynan ushbu masala yangilik mavzusiga aylandi?
– U qaysi nuqtai nazardan bayon etilgan?
– Yangilikda nima xususida sukut saqlangan?
– Ushbu voqeaning yoritilishi kimga foydali? Kimning ovoziga quloq solingan, kim esa e’tiborsiz qoldirilgan? Kimning nuqtai nazari markaziy bo‘lib qolgan?
– Yangilikda insonlarga qanday rollar ajratilgan?
– Muayyan bir bilim mavjud holat sifatida taqdim etilganmi?
– Manbalarning qaysi turlaridan va qanday foydalanilgan? Qanday qo‘shimcha manbalardan foydalanish mumkin edi?
– Manbalar tanlovi bayon etilgan nuqtai nazarga qanday ta’sir ko‘rsatgan?
– So‘nggi so‘zni kim aytdi – yangilik qanday yakunlangan?
– So‘z tanlashiga ko‘ra jurnalist nuqtai nazarini aniqlash mumkinmi?
Bosma nashrda chop etilgan yangilikni ham tahlil qilish mumkin. Bunda sarlavha, rasmlar va ularga tagso‘zlarda nimaga ishora qilinganiga e’tibor qaratish zarur. Shuningdek, yangilikda qanday jurnalist uslublarini ko‘rish mumkinligiga ham e’tibor qaratish zarur, ya’ni: voqeaning mohiyati to‘liq ochib berilganmi? Vaziyat qanday taqdim etilgan: xato, bahs, kulgili holat tarzidami yoki muammoning yechimi shaklidami?
Mashq.
“Evronyus”, “O‘zbekiston”, “Rossiya” telekanallarining yangiliklar dasturini tahlil qiling. Ushbu kanallar yangiliklarini shu kuni ularning veb- saytiga joylashtirilgan yangiliklar bilan taqqoslang. Talqin va kontekstda qanday o‘xshashlik va farqlarni ko‘rdingiz? Farqlar to‘g‘risida mulohaza yuriting. Manbalarning qaysi biri nisbatan xolis axborot bergan?
Reklama

Reklamani shartli ravishda ikki toifaga ajratish mumkin: axborot mazmunidagi reklama va timsol reklamasi. Timsol reklamasi iste’molning individual modellariga va/yoki aniq bir mahsulot haqidagi fikrlarga ta’sir ko‘rsatishga harakat qiladi. Reklamaning maqsadi mavjud munosabat yoxud xatti- harakat timsolini o‘zgartirish yoki mustahkamlashdan iborat bo‘lishi mumkin. Reklama tezkor ta’sirga asoslanadi, masalan, unda reklama qilinayotgan mahsulot sotuvga chiqqani haqida xabar beriladi. Timsol reklamasida samara uzoqroq vaqt davom etadi, deb taxmin qilinadi (masalan, O‘zbekiston telekanallarida Ucell aloqa kompaniyasi xizmatlari to‘q binafsha rang yurak shaklida reklama qilinmoqda). Bunday reklama ma’lum bir mahsulot, xizmat yoki biznes timsolini yaratishga qaratilgan bo‘ladi. Timsol reklamasi iste’molchilarning turli rolini yaratish yo‘li bilan ta’sir ko‘rsatadi, bu esa uning samarasi kumulyativ va “uzoq davom etuvchi” bo‘lishini ta’minlaydi. Timsol reklamasining maqsadi konnotatsiyalar yaratishdan iboratdir.

Reklama odatda o‘z mazmuniga bir nechta unsurlarni singdiradigan kampaniyalar, ya’ni uzoq davom etadigan jarayonlar ko‘rinishida amalga oshiriladi. Bitta reklama kampaniyasining turli variantlarini Internetda, televidenieda va bosma OAVda kuzatish mumkin. Televidenieda ko‘proq timsol reklamasiga e’tibor qaratiladi. Internet va bosma medialardagi reklamada esa mahsulot haqida nisbatan to‘liqroq ma’lumot beriladi. Reklama tilida obrazlilikni amalga oshirish uchun aksariyat hollarda metaforalardan foydalaniladi. Chunki ular iste’molchi tafakkurini kerakli oqimga yo‘naltiradi, ammo ularning konnotatsiyalarini aniqlash esa mushkul, deb hisoblanadi. Qiyos va allegoriyalar reklama qilinayotgan mahsulotga amalda u ega bo‘lmagan sifatlarni beradi. Reklama odatda insonlarning aqli yoki hissiyotlariga murojaat etadi. Aqlga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar sifatida, masalan, reklama qilinayotgan mahsulotda yog‘ miqdorining kamligi yoki narxining arzonligi keltirilishi mumkin. Bunday reklamada odatda raqamlar va foizlar keltiriladi, shuningdek, ilmiy atamalar qo‘llaniladi. Hissiyotga ta’sir etuvchi motivlar sirasiga shokolad ta’midan huzurlanishni yoxud yangi kiyim xarid qilganda o‘ziga bo‘lgan ishonchning ortishini kiritish mumkin.
Ijtimoiy medialarda ba’zida reklamani boshqa kontentlardan ajratib olish mushkul bo‘ladi. Bunday reklama odatda foydalanuvchi tomonidan taqdim etilgan yoshi, jinsi, qiziqishlari, yashash manzili haqidagi ma’lumotlarga yoki Internetdagi ro‘yxatdan o‘tilgan sahifalarga tayanib jo‘natiladi. “Menga yoqadi” degan yozuvli tugmachani bosishdan oldin foydalanuvchi bu bilan ushbu kompaniyaning reklamalarini olib turishga rozilik bildirayotganini anglab yetishi kerak. Bundan tashqari, ijtimoiy medialar ma’lum kompaniya tomonidan e’lon qilingan video, testlar va o‘yinlarni tarqatish orqali ham reklama beruvchilarga yordam ko‘rsatadi.

3. Tasvirli reklama strategiyalari

Konfiguratsiya:

– qarash yo‘nalishini belgilaydi;
– matn va rangning joylashuvi tomoshabinning fikri yo‘nalishini belgilaydi;
– bo‘sh joy qoldirilishi aksariyat hollarda butun joyni to‘ldirib qo‘yishdan ko‘ra samaraliroq;
– yangi, relevant (axborot talablariga mos keladigan, o‘rinli, ahamiyatli) axborot vertikal o‘qning o‘ng tomoniga joylashtiriladi. Eski, qo‘shimcha axborot esa odatda chap tomondan joy oladi;
– timsol – mahsulot xarid qilish bilan amalga oshadigan orzu – odatda gorizontal o‘q ustiga joylashtiriladi. Mahsulotning qo‘shimcha ma’lumotlari ilova qilingan tasviri esa pastdan joy oladi.
Ko‘rish burchagi va o‘lcham:
– ko‘rish burchagi va tasvir o‘lchamini tanlash orqali reklama muallifi odatda relevant axborotga urg‘u beradi;
– old tomondan suratga olingan ob’ektlar tomoshabin bilan bog‘lanishda bo‘ladi;
– qush parvozi balandligidan ko‘rinish tomoshabinga ob’ektni nazorat qilib turish hissini beradi. Bunday usuldan foydalanish fikran yoki jismoniy jihatdan ob’ektning kichik hajmda bo‘lishini nazarda tutadi;
– pastdan suratga olingan ob’ektlar tomoshabin ustidan hukmronlik qilayotgandek tasavvur uyg‘otadi. Bunday yondashuv ob’ektning kuchi va qudratini yoxud unda mavjud tahdidni aks ettiradi;
– juda katta plandagi tasvirning samarasi yuqori bo‘ladi, chunki u tomoshabinga detallarga e’tibor qaratish imkoniyatini beradi. Inson yuzining yirik planda aks ettirilishi hissiyotlarga urg‘u beradi.
Rang:
– ranglarning qo‘llanilishi ham resipientda ma’lum bir tasavvurlarni hosil qiladi;
– rang tasvirning ma’lum bir yo‘nalish va qismlarini ajratib ko‘rsatadi;
– ranglarning kamroq sonidan foydalanish ko‘p ranglarni ishlatishdan qo‘ra samaraliroq, chunki bunda xabarni qabul qilish oson kechadi;
– qizil rang aksariyat hollarda iliqlik, olov, hissiyot va tajovuzkorlik, moviy rang esa sovuqlik, samimiylik va g‘amginlik tasavvurlarini uyg‘otadi.