Materialshunoslik
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2-rasm. Qattiq metallardan eritmalar tayyorlash.
- 3.3-rasm. Mikrostruktura Sxemasi.
|
Qattiq eritmalar.
Agar qotishmalar tarkibiga kiruvchi komponentlaning atomlari suyuq holatda bir-birida to’la erib qattiq holatga O’tganda hali bu xususiyatni saqlab qolib, bir jinsli barqaror faza hosil qilsa bunday birikmalarga qattiq eritmalar deyiladi. Bu birikmalar zarbiy kuchlar ta’siriga chidamli bo’ladi. Qattiq eritmalarda quyidagi bog’lanishlar uchraydi. 3.2-rasm. Qattiq metallardan eritmalar tayyorlash. Komponent atomlarining o’rin almashishi. Agar eruvchi komponyonit atomlari erituvchi komponentning kristall panjarasiga o’tib, atomlarning urin almashhish jarayoni kechsa, bunda hosil bo’lgan qattiq eritma atomlarning urin almashhishi bilan hosil bo’lgan qattiq eritmalar deyiladi. Bunday qotishmalarga Fe-Ni, Cu-Zn, Cu-Si kiradi. 23 3.3-rasm. Mikrostruktura Sxemasi. Qotishmada eruvchi komponentning atomlari erituvchi komponentning kristall panajarasiga sinishidan qattiq eritma hosil bo’lishi mumkin, bunday qattiq eritma singish qattiq eritmasi deyiladi. (metallar bilan metallmaslar.) Fe-C, Fe-N, Fe-O. Qotishma tarkibiga kiruvchi komponentlarning o’zaro tasiriga qarab ularning eruvchanligi turlicha bo’ladi. Masalan, nikelda mis yoki misda nikel suyuq va qattiq holida to’la eriy oladi. Bu qotishmalarda erituvchi komponentning yorituvchanligi suyuq holatdagidek, qattiq holatda ham to’la saqlanadi. Bu xususiyat hamma komponentlarga hos bo’lavermaydi. Ko’pchilik metallar eruvchi komponentlarni cheklanmagan miqdorda erita olsa, ba’zilari cheklangan miqdorda eritadi. Cheklanmagan miqdorda eruvchi komponent atomlari erituvchi komponent atomlari bilan o’rin almashhishi, ya’ni erituvchida to’la erishhi uchun har ikkala komponentning atom diametrlari biri-biriga yaqin bo’lib, kristall panjaralari ham bir xil bo’lishhi lozim. Agar bir xil kristall panjarali ikki komponentning atom diametrlari o’zaro farq qilsa, yani eruvchi komponent atom diametri erituvchi komponent atom diametridan ancha katta bo’lsa, hosil bo’lgan qattiq eritma kristall panjarasining bir muncha buzilshiga olib keladi. Bu buzilish ma’lum chegaraga yetgach kristall panjara o’z barqarorligini yo’qotadi. Bu esa erituvchi komponentda eruvchi komponentning eruvchanligi cheklanganligini bildiradi. Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|