Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

12.5. Dispersion qotish va dispersion puxtalashning o’xshashlik va farqini keltiring. Tola uzunligini ta’siri.
12.6. 17.4 jadvaldagi ko’rsatkichlarni qo’llagan holda tola-matritsa birikmaning mustaxkamligini aniqlang, agar tola diametrining uning uzunligiga nisbati 40 bo’lsa.
13- mavzu. Nanotexnologiya asosida olingan materiallar
Reja:

1. 
   Nanotexnologiya.
   
2. 
   Nanotexnologiya asosida olingan materiallar.
   
3. 
   Mustahkamligi yuqori materiallar.
   
4. 
   Kukun materiallaridan detallar tayyorlash.
   
5. 
   Kukunlarning dispersligi.
   

Tayanch iboralar: nanotexnologiya, nanomaterial, kukun materiallar, noyob xossali materiallar, mayda zarralar, yirik zarralar, nanaob’ektlar, atomlar, juda kichik zarralar, klasterlar.

Nanotexnologiya asosida olingan materiallar haqida dastlabki ma’lumot. Nanotexnologiya asosida olingan materiallarning mashinasozlikdagi ahamiyati. Nanotexnologiya asosida olingan materiallar turlari, umumiy xossalari va qo’llanilishi haqida ma’lumotlar.

Mahsulot ishlab chiqarish jarayonida material yoki yarim tayyor mahsulot, xomashyo shakli, xossalari va holatini o’zgartiradigan usullar majmuyiga texnologiya deyiladi.
Nanotexnologiya termini birinchi marta yapon olimi N. Tanituchi tomonidan 1974 yilda ishlatilgan. Nano-suzini lug’aviy ma’nosiga e’tibor berilsa, “pakana” tushunchasini anglatadi, ikkinchi tomondan esa bu so’z ilmda ko’proq old qo’shimcha sifatida tanilgan bo’lib, uning aynan qiymati 0,000000001 metrga teng. Nano so’zi milliarddan bir qism, milliardni bir qismi degani. Taqqoslash uchun quyidagi kattaliklarga e’tiboringizni qaratamiz: 1 angstrem = 10^-8 sm, 1 millimetr = 10^-3 m, 1 mikrometr = 10^-6 m. Demak, nano bu uzunlik birligi. Buni taqqoslab, his etish uchun shuni aytish kerakki, inson sochining diametri taxminan 50000 nanometrga teng (12.1–rasm). Rasmlardagi uzunlik darajasi nanometrni anglatadi. Keltirilgan qiymatlar 1 metrdan 10^-10 metr oraliqni tasvirlaydi. Yer shari futbol koptogidan 100 000 000 marta katta, xuddi shuningdek S₆₀ molekulasidan futbol koptogi shuncha marta katta. 100 nmdan 1 nmgacha bo’lgan oraliq pastda ifodalangan. Nanotexnologiya uchun kerakli va qiziqarlik oralik 100–0,2 nm hisoblanadi.