Mavz: oliy ta’lim muassasasini bitirib kichik biznes va xususiy tadbirkorlik bilan shUG‘ullanuvchilarning psixologik muammolari

Kasbning mehnat vazifalari (rol, kasbning jamiyatda tutgan o’rni, kasbning jamiyatda tarqalganligi)
Kasblar moduli
1-modul	2-modul	3-modul va b.
1. Kasbiy mehnat. Mehnat obyekti. “Trudogramma”
Mehnat predmeti
Kasbiy bilimlar
Zaruriy kasbiy harakatlar
Mehnat vositalari
Mehnat shartlari
Tashkilot va korporasiyalar mehnati
Mehnat mahsulotlari (natija, maqsad), mehnatning samaradorlik ko’rsatkichlari
Kasbga doir malakalarda professionalizmning ijtimoiy qabul qilingan darajasi
Ish beruvchining kasbga doir huquqlari
Ish beruvchining kasbga doir majburiyatlari
Shaxsning tanlagan kasbiga nisbatan mehnatni obyektiv ta’siri			pozitiv
			negativ
2. Kasbdagi inson. Mehnat subyekti. “Psixogramma”
Insonning zaruriy kasbiy sifatlari – ZKS	insonning kasbiy mehnatda o’sishiga va faoliyatini samarali bajarishiga ta’sir qiluvchi omillar (psixologik ko’rsatkichlar)	insonning maqsadlari, vazifalari va motivlari	motivasion soha
		kasbiy e’tirozlar
		psixik holatlar, emosiyalar
		mehnatdan qoniqish
		mehnat to’g’risidagi psixologik bilimlar	operasion soha
		psixologik harakatlar, layoqat, usullar, uquv
		kasbiy qobiliyat, kasbiy uquvlilik
		kasbiy tafakkur
		kasbiy shakllanish
	insonning kasbiy mehnatda o’sishiga va faoliyatini samarali bajarishiga ta’sir qiluvchi to’siqlar (psixologik qarama-qarshiliklar)		motivasion soha
			operasion soha
insonning kasbga doir mehnatidagi subyektiv xatti-harakatlari		kasbiy ijodkorlik

Birinchidan, tadbirkorlikda aqliy salohiyat, intellektual xususiyatlar rivojlangan bo’lishi lozim. Bu sifatlar yana bir qator sifatlar bilan bog’liq: bilimdonlik, muammo va to’siq, qiyinchiliklarni oldindan ko’ra olish layoqati, rivojlangan hayot jarayonlari, oldindan ko’p sabab va oqibatlarni tasavvur qila olish, real fantaziya, tafakkurdagi kreativlik (ya’ni ijodiy yondasha olish qobiliyati) va boshqalar. Bu sifatlarning barchasi eng avvalo tadbirkorning o’z oldiga real maqsadlar qo’yish va o’z faoliyatini rejalashtira olishga imkon beradi.

Ikkinchidan, tadbirkorga kommunikativ sifatlar zarur, ya’ni tadbirkorlik ko’pincha amalda ko’pchilikning birgalikdagi harakatlari bo’lgani uchun ham tadbirkorga odamlar bilan to’g’ri va o’rinli muomala qilish mahorati zarur.

Bu blokdagi xususiyatlarga, avvalo, ko’pchilik fikrini muvofiqlashtira olish, begonalarga nisbatan ijtimoiy nuqtai nazardan sabr-toqatli bo’lish, ba’zan oqimga qarshi bora olish, ya’ni agar manfaat talab qilsa, oxirigacha o’z nuqtai nazarini va qiziqishlarini himoya qila olish, turli toifa, jins va yosh xususiyatli insonlar bilan gaplasha olish va o’z fikrini tushuntira olish kabi qator sifatlar kiradi.

Uchinchidan, tadbirkor ko’pincha tavakkal qilishga majbur bo’lgani uchun, unga o’ziga xos irodaviy sifatlar kerak. Ularga dastavval, tavakkal qila olish qobiliyati, o’z harakatlari, istaklari va ehtiyojlarini nazorat qila olish, kurashish, g’alaba qilish ishtiyoqi, o’z “Meni”ning fazilatlarini ko’rsatish orqali, ko’pchilikning e’tiboriga sazovar bo’lish, qat’iyat, talabchanlik, intiluvchanlik, qo’rqmaslik, dadillik kabi qator fazilatlar kiradi. [To’rtinchidan], tadbirkor o’zini-o’zi haddan ziyod «ezadigan», tadbirkorlik faoliyatiga o’ta “berilgan” bo’lganligi uchun ham unga salomatlik, kuch-quvvat va kelajakka ishonch zarur. Tadbirkorning asosiy motivi, ya’ni faoliyatning maqsadi pul topish, uni jamg’arish va foyda uchun sarflash bo’lganligi uchun ham, ular uchun pul bilan to’g’ri muomalada bo’lish katta ahamiyat kasb etadi. [Beshinchidan], ham iqtisodiy, ham psixologik manbalardagi tadbirkor shaXsi va faoliyati motivasiyasini turli jihatdan o’rganish shuni ko’rsatdiki, ushbu muammo ijtimoiy-psiXologik bo’lib, uni aniq izlanishlar doirasida o’rganishni metodologik asoslaridan biri – ijtimoiy tasavvurlar konsepsiyasidir. Bu konsepsiyadagi uslubiy tamoyillar orqali biz tadbirkorlik faoliyati motivasiyasining ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini aniq obyektlarda o’rganishimiz mumkin.

TADBIRKORLIK SHAKLLARINING XUSUSIYATLARI