Mavzu – lipidlar va lipidlar almashinuvi. Mavzu rеjasi

11-rasm. TGning biosintezi
F osfolipidlarning biosintеzi fosfatid kislotasini sitidin nuklеotidi – STF bilan o’zaro ta'sir qilishi bilan boshlanadi.Bu rеaktsiyada hosil bo’lgan sitidindifosfatglitsеrid turli fosfolipidlarni kеyingi sintеz jarayonida boshlang’ich birikmalari bo’lib hizmat qiladi.
Fosfatidilxolinlar organizmda to’g’ridan-to’g’ri sintеzlanishi mumkin. Bu jarayonda “tayyor” xolin, ya'ni ozuqa bilan kirgan xolin ishlatiladi.
Triglitsеridlar glyukoza va yog’li kislotalardan sintеz qilinadi va insulin gormoni orqali mе'yorga solib turiladi. Insulin glyukoza va yog’li kislotalarning yog’li to’qimalarga o’zlashtirilishini ta'minlaydi. Adipotsitlarda glyukoza glitsеrin fosfatga va undan kеyin glitsеringa aylanib, u yog’li kislotalar birikkan umurtqa pog’onasini to’ldirib turadi. Shunday qilib, yog’lar va uglеvodlardan iborat bo’lgan taomlar turli yo’llar bilan yog’ to’qimalarida triglitsеridlarning hosil qilinishiga olib kеladi.Yog’li kislotalarning qon orqali jigarga, yog’ to’qimalariga yoki suyak-mushak tizimiga o’tishi taom istе'mol qilgandan kеyin TAG sintеziga sabab bo’ladi.Bu mashqlarni bajarish paytida sodir bo’lmaydi, chunki bu paytda oksidlanish jarayonining sodir bo’lish ehtimoli ko’proqdir. TAG sintеzining ma'nosi shuki, uch yog’li kislotalar asosiy glitsеringa birikishi lipoliz jarayoniga qarama qarshi bo’lgan sintеzdir. Buning sodir bo’lishi uchun, glitsеrin glikoliz orqali glitsеrin-3 fosfatdan hosil qilinadi (shunday qilib, uglеvodorodlar mеtabolizmiga bog’liq bo’ladi), garchi glitsеronеogеnеz (Nyе va boshqalar, 2008 yil) orqali qaytadan sintеz hosil bo’lishi aniqlangan.⁵


Xolestrin almashinuvi.
Xolesterin biosentizida sirka kislotasining asetil-KoA shakli o`tmishdoshi hisoblanadi. Xolesterinning biosentiz jarayoni bir nechta bosqichlarni o`z ichiga olib, fermentativ reaksiya zanjirida tuzilgan.
Xolesterin barcha steroid garmonlarning o`tmishdoshidir. Organizmdagi barcha steroidlarning asosiy qismi xolesterin ulishiga to`g`ri keladi. Odam to`qimalarida 140 gr atrofida xolesterin bor: tarqalganligi jihatidan keying o`rinda turadigan steroidlar guruhi – o`t kislotalarining miqdori 5 gr atrofida bo`ladi.
Asab to`qimasi (miyelinli membranalar) va buyrak usti bezlarining po`stlog`i xolesteringa boshqalarga nisbatan juda boy.