Mavzu №6 kesish zonasida kesish jarayonidagi issiqlik xodisalari reja: Eksperimental formulalar

Kesish kuchiga ta`sir etuvchi shart-sharoitlar. eksperimental tekshirishlar shuni kUrsatadiki yunishdagi va raydalashdagi R<sub>y</sub>, R<sub>z</sub>, R<sub>x</sub> va R qiymatlar juda kup faktorlarga bog’liq buladi, ularning eng muximlari quyidagilar xisoblanadi:
1) qirindini kesish kesimi Ulchamlari,
2) kesim tezligi,
3) kesimning kesuvchilari va mikrogeometriyasi,
4) chegara yonida keskiyaning kesuvchi qismini moylash yoki sovitish,
5) keskichning Utmaslanish darajasi,
6) ishlov beriladigan materialning turi va mexanik xossalari,
7) metal kesilgan qatlamining struktura xolati,
8) keskich kesuvchi qismining materiali.
Kesish kuchiga bir xatar (1,2,3,6) faktorlarning ta`siri matematik formulalar bilan ifodalangan bUlimi mumkin, qolgan faktorlarning (4,5,7,8) ta`siri kushimcha koeffitsientlar bilan xisobga olinadi.


Kesishning kesim Ulchamlari. Kesish kuchi tashqil etuvchilarini kesish kesimi Ulchamlariga bog’liqligi muxim axamityatga ega, chunki ratsional kesish maromlarini xisoblashni, shuningdek qiladigan moslamarni xisoblashni asosiy xisoblanadi.
Randalashda va yunishda bu bog’liqlik emprik formula bilan ifodalangan bulishi mumkin:
R_z= K_zv^xRz a^yRz (88)
bu erda K_z - yuqorida sanab Utilgan kesish jaraenlarining barcha shart-sharoitlariga bog’liq bUluvchi koeffitsient, bunda kesishning qalinligi va eni mustasnodir.
XR_z kUrsatgichi birga teng yoki juda yaqin va binobarin R_z kuchi kesish eniga tugri proportsional. XR_z=1 deb olib quyidagi yozishimiz mumkin:


Rz = Kz ba^yRz
Rz = F ( a,v) kurinishdan bog’liq.
YR_z qiymatini qovushqoq materiallarga (pulat) ishlov berishda bir qancha katta buladi va murt materiallarga (chuyan) ishlov berishda kichik buladi. Biroq, bu farq nisbatan katta emas. Pulat, chuyan va bronzalar uchun Urtacha daraja qiymatini qabul kilish YR_z = 3/4 .
Buni (88) formulaga qUyib quyidagi formulani xosil qilamiz.


R_z=K_zba^3/4 (88)
(8) formula asosiy kuch bog’ligini ifodalaydi faqatgina tokarlik va roydalash keskichlari uchun emas, balki (Utuvchi, Uyuvchi, podreznoy va xokazo) keskichlar uchun xam. U kesuvchi asboblar bilan turli ishlov berish turlari uchun (yunish, roydalash, sidirish, pormalash va xokazo) umumiy bulgan, kesim kuchlarining yagona eksperimental qonunini ifodalaydi. Bu ishlov berish turlarining xar biri uchun kesim kuchini burovchi momentni va xokazolarni surishga va kesish chukurligi bog’liqligini ifodalovchi xususiy formulalar yaratiladi.
Bu formulalar kesuvchi asbob turiga, kesuvchi qirralarning shakli va joylashiga va kesish jaraenining kinematikasiga bog’liqlik ravishda turliga eziladi.
Ayrim xollarda tokorlik Utuvchi yoki randalash keskichi uchun (88) formulaga (9), (10) formuladagi a va v qiymatlarini qUyib kUyidagi xosil qilamiz (shakl-78).

deb belgilab

R_z=CR_z t^XRz s^YRz (89)
xosil buladi
yoki XR_z=1, YR_z= 3/4 bulganda

(90)
(89) formulani kesish kuchining amaliy formulasi deb aytiladi, birga teng bulgan t kesish chukurligida va S surishda son jixatdan Rz ga teng bulgan SRz qiymatni kesish kuchining amaliy koeffitsienti deb yuritiladi.

CRz qiymat t va S ga bog’liq emas, Lekin Rz qiymatga ta`sir etuvchi boshqa barcha faktorlar bog’liq buladi. Uzgarmas kesim sharoitida CR<sub>z</sub>=const buladi.
(89) formuladan kurinib turibdiki Utuvchi kechkich bilan ishlaganda surish kesim chukurligiga nisbatan R<sub>z</sub> kuchiga kamroq ta`sir qiladi. Qisman bu doimiy kesish chukurligida surishni oshishi bilan ishlov berilgan yuzada katta ortiqcha grebelkalar qoladi, binobarin xakikiy kesish kesimi (betga qara) surishga nisbatan sekin Usadi.
Boshqa ishlov berish xolatlari uchun tokarlik va randalash datchoklarida R_z=F(t, s) bog’liqlik boshqa kurinishni qabulqiladi.
Masalan, kundalang surish bilan ishlovchi otreznoy yoki konavochnqy keskich uchun qirindi kesimning eni kundalang surishga teng a=s=t, kesik eni esa surishga, kesish chukurligiga bog’liq emas. Bunday xolatda (58) formula kuyidagicha eziladi: