mavzu. Basketbol o’yinida tayyorgarlik turlarining o’rni va ahamiyati. Reja: Jismoniy sifatlar va jismoniy tayyorgarlik haqida tushuncha

4-mavzu. Basketbol o’yinida tayyorgarlik turlarining o’rni va ahamiyati.


Reja:


1 Jismoniy sifatlar va jismoniy tayyorgarlik haqida tushuncha
2Jismoniy tayyorgarlikning umumiy asoslari
3 Jismoniy tayyorgarlikning vazifalari va mazmuni Jismoniy tayyorgarlikning vazifalari quydagilardan iborat
Jismoniy sifatlar va jismoniy tayyorgarlik haqida tushuncha
Keskin raqobat ostida ketayotgan basketbol musobaqalari o‘ta tezkor shiddatda favqulodda o‘zgaruvchan yo‘nalish va vaziyatlarda ijro etiladigan harakatlar (yugurish, sakrash, to‘xtash, burilish, aylanish va h.) hamda texnik-taktik kombinasiyalar bilan farqlanadi. Kuniga 2-3 martali tinimsiz mashg‘ulotlar evaziga amalga oshiriladigan bunday yuklamalar yuksak shakllangan va funksional tayyorgarlik asosida o‘zlashtirilishi isbot talab qilmaydi. “Jismoniy tayyorgarlik” (yoki imkoniyat) tushunchasi nimani anglatadi, ulaming mantiqiy mohiyati nimadan iborat degan savol tug‘iladi? Jismoniy tayyorgarlik bu serqirrali pedagogik jarayon bo‘lib, u jismoniy sifatlar va funksional imkoniyatlami tanlangan sport turi xususiyatlarga muvofiq yo‘nalishda shakllantirishga qaratiladi. Binobarin jismoniy tayyorgarlik texnik-taktik va va musobaqa tayyorgarligi bilan uzviy bog‘liq holda amalga oshirilishi darkor. “Jismoniy va funksional” imkoniyatlar (tayyorgarlik) - bu harakat qobiliyatining ikki bir-biriga uzviy bog‘liq tomonlarini ifodalaydi. Jumladan, “Jismoniy“ imkoniyat - yurish, yugurish, sakrash, to‘xtash, egilish, yozilish, burilish, aylanish, texnik-taktik usullar kabi harakat ko‘nikmalari “funksional” organlar (m.n.s, yurak, o‘pka, jigar, buyrak, ko‘z, qulok, mushaklar va h.) faoliyatining tashqi ko‘rinishdagi mahsulidir. Boshqacha qilib aytganda “jismoniy” imkoniyat ana shu funksional organlaming “ishlash qobiliyati” bilan belgilanadi. Funksional organlar jismoniy ish qobiliyatini psixobiologik energiya (quvvat) bilan ta’minlaydi. Insoning yoki sportchining barcha harakat faoliyati hatto ulaming intelektual va ruhiy (xotira, diqqat, ong, idrok, iroda va h.) imkoniyatlari ham jismoniy funksional manbalar asosida amalga oshiriladi. Shuning uchun ham ko‘p yillik uzluksiz sport trenirovkalarining barcha bosqichlarida jismoniy va funksional tayyorgarlik jarayoniga 179 ustuvor ahamiyat qaratiladi. Uzoq muddat davomida muntazam qo‘llaniladigan katta hajmli, o‘ta shiddatli mashg‘ulot va musobaqalar samaradorligini ta’minlash ish qobiliyatini shakllantirish, uni saqlash va oshirish hamda yuksak “sport formasiga” erishish har yoqlama yuksak shakllangan jismoniy funksional imkoniyatlarga bog‘liqdir. Binobarin, bugungi basketbolga xos texnik-taktik ko‘nikmalarga o‘rgatish, ulami o‘zlashtirish va mukammallashtirilish sur’ati ham jismoniy funksional imkoniyatlarga asoslanadi. Ayniqsa, qayta-qayta takrorlanib turadigan musobaqa sikllari davomida texnik-taktik ko‘nikmalar (usullar va kombinasiyalar) samaradorligini saqlash va oshirish jismoniy va funksional imkoniyatlar evaziga ta’minlanadi.