Mavzu: bios. Bios tizimlarining evolutsiyasi

Mavzu: BIOS. BIOS tizimlarining evolutsiyasi
Basic Input Output System
Asosiy kiritish-chiqarish tizimi degan ma'noni anglatuvchi BIOS - bu anakartdagi kichik xotira chipida saqlangan dasturiy ta'minot. POST uchun mas'ul bo'lgan BIOS, shuning uchun uni kompyuter ishga tushirilganda ishga tushiradigan birinchi dasturiy ta'minotga aylantiradi.
BIOS proshivkasi o'zgaruvchan emas, ya'ni uning sozlamalari qurilmadan quvvat olgandan keyin ham saqlanib qoladi va tiklanadi.
BIOS kompyuterga yuklash va klaviaturani boshqarish kabi asosiy funktsiyalarni bajarish bo'yicha ko'rsatma beradi.
BIOS shuningdek, qattiq disk, floppi, optik disk, protsessor, xotira va shunga o'xshash uskunalar kabi kompyuterdagi apparatlarni aniqlash va sozlash uchun ishlatiladi.
BIOS-ga BIOS Setup Utility orqali kirish va sozlash. BIOS Setup Utility barcha amaliy maqsadlar uchun BIOS-ning o'zi. BIOS-ning barcha mavjud variantlari BIOS Setup Utility orqali sozlanishi mumkin.
Tez-tez yuklab olinadigan yoki diskka o'rnatiladigan va foydalanuvchi yoki ishlab chiqaruvchi tomonidan o'rnatilishi kerak bo'lgan Windows kabi operatsion tizimdan farqli o'laroq, BIOS mashina ishlab chiqarilgan paytdan boshlab o'rnatiladi.
BIOS Setup Utility-ga kompyuteringiz yoki anakartingizning modeli va modeliga qarab har xil usulda kirish mumkin.
Barcha zamonaviy kompyuter anakartlarida BIOS dasturi mavjud.
Kompyuter tizimlarida BIOS-ga kirish va sozlash har qanday operatsion tizimga bog'liq emas, chunki BIOS anakart apparatining bir qismidir. Kompyuterda Windows 10, Windows 8, Windows 7, Windows Vista, Windows XP, Linux, Unix ishlaydimi yoki umuman operatsion tizim yo'qmi, ahamiyati yo'q - BIOS operatsion tizim muhitidan tashqarida ishlaydi va unga bog'liq emas.
BIOS, o'rnatish dasturi yordamida o'zgartirilishi mumkin bo'lgan bir nechta apparat konfiguratsiya variantlarini qo'llab-quvvatlaydi. Ushbu o'zgarishlarni saqlash va kompyuterni qayta ishga tushirish BIOS-ga kiritilgan o'zgarishlarni qo'llaydi va BIOS-ning qo'shimcha qurilmaning ishlashiga ko'rsatmalarini o'zgartiradi.
BIOS-ni yangilashdan oldin, hozirda kompyuteringizda qaysi versiya ishlayotganligini tekshiring.
Yangilanishlarni sozlashda, anakart uchun to'g'ri faylni yuklab olganingizni va kompyuterning bir qismi o'chirilmasligini yoki yangilanish to'satdan bekor qilinganligini tekshiring. Uzilishlar anakartni g'ishtga solib qo'yishi va kompyuterni yaroqsiz holga keltirishi mumkin, bu esa funksiyani tiklashni qiyinlashtiradi.
Ushbu muammoga yo'l qo'ymaslikning bir usuli, BIOS dasturiy ta'minotining "yuklash blokirovkasi" deb nomlangan qismidan foydalanish bo'lib, u boshqalardan tashqari o'z-o'zidan yangilanadi, shunda korruptsiya yuzaga kelsa, uni tiklash jarayoni zararni oldini oladi.
BIOS, nazorat summasi mo'ljallangan qiymatga mos kelishini tekshirish orqali to'liq yangilanish qo'llanilganligini tekshirishi mumkin. Agar bunday bo'lmasa va anakart DualBIOS-ni qo'llab-quvvatlasa, BIOS-ning zaxira nusxasini buzilgan versiyani qayta yozish uchun tiklash mumkin.
Ba'zi birinchi IBM kompyuterlaridagi BIOS zamonaviy dasturlar singari interaktiv bo'lmagan, aksincha faqat xato xabarlari yoki signal signallari kodlarini ko'rsatishga xizmat qilgan. Buning o'rniga har qanday maxsus parametrlar jismoniy kalitlarni va o'tish moslamalarini o'zgartirish orqali amalga oshirildi.
1990-yillarga qadar BIOS Setup Utility (BIOS Configuration Utility yoki BCU deb ham nomlanadi) odatiy amaliyotga aylandi.
Ammo hozirgi kunda BIOS-ning o'rnini yangi kompyuterlarda asta-sekin UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) egallaydi, bu esa yaxshi foydalanuvchi interfeysi va Internetga kirish uchun o'rnatilgan, oldingi OS platformasi kabi afzalliklarni taqdim etadi.

BIOS tizmi tushunchasi

BIOS atamasi o'zi inglizcha qisqartma (Basic Input/Output System) - yani asosiy kirish/chiqish tizimidir. U kompyuterni yuklashning birinchi bosqichini aniqlaydi, uning asosiy funktsional xususiyati operatsion tizimni dastlabki tekshirish va ishga tushirishdir.

BIOS asosiy kirish chiqish tizimi deb nomlanadi, chunki u bunday kompyuter interfeyslarining ishlashi uchun javobgardir, buning natijasida kompyuterga ma'lumot chiqish va kiritilishi ta'minlaydi. Award, Phoenix va AMI zamonaviy BIOS versiyalari tarmoq kartalari, IEEE1394 va USB qurilmalarining imkoniyatlaridan, shu jumladan operatsion tizimni yuklashda foydalanishga imkon beradi. Sozlamalar menyusi GUI, aks holda BIOS deb nomlanadi. Ushbu bosqichda jarayonning tartibini belgilaydigan maxsus ko'rsatmalar ishlaydi

Setup

Foydalanuvchilar ikkala kompyuterni ishga tushirish uchun parolni va BIOS Setup-ga kirish uchun parolni qo'shishlari mumkin. Bu erda kompyuter keyinchalik yuklanadigan qurilmani belgilash mumkin. O'zlarining kompyuterlarining imkoniyatlarini kashf qiladigan muxlislarga protsessor va operativ xotirani overclock qilish qobiliyati yoqadi. Ushbu sozlamalar va parametrlarning barchasi CMOS chipining tarkibiy qismi bo'lgan flesh-xotirada saqlanadi, buning yordamida xotiradan o'qish va yozish mumkin. Onakartda o'rnatilgan batareyada bo'lgani kabi, u quvvatlanadi. Bunday quvvat manbai tufayli sozlamalar, odatiy elektr yo'qligida ham saqlanib qoladi.

BIOS qanday ishlaydi

Kompyuterni ishga tushirish paytida, BIOS chipiga kirishni boshlash bo'yicha ko'rsatmalar olish mumkin. Bu o'zini o'zi sinov qilish POST (power-on self-test). Ijobiy sinovdan so'ng, kompyuterda ishlamaydigan asosiy komponentlar (kirish va chiqish moslamalari, ОЗУ, ПЗУ va boshqalar). BIOS operatsion tizimning mavjud MBR yuklovchisini qidiradi va shundan keyingina mavjud uskunani boshqarish operatsion tizimga o'tkaziladi va yuklanadi.

Bundan tashqari, operatsion tizimga bog'liq holda, BIOS, MS DOS holatida bo'lgani kabi, kompyuterning qo'shimcha qurilmalaridan foydalanish qobiliyatini ta'minlaydi yoki u operatsion tizimga kompyuterning ichki tarkibiy qismining imkoniyatlarini boshqarishga imkon beradi, masalan, Linux va Windows ko'proq boshqarish qobiliyatiga ega va BIOS-dan deyarli mustaqil. Shundan so'ng, BIOS vazifalari bajarilgan deb hisoblanishi mumkin va faqat kompyuter qayta yoqilganidan keyin u yana o'z vazifasini bajaradi. BIOS nima ekanligini quydagi rasmda kelgrilgan.

Mavjud sozlamalarni sozlash yoki ko'rish uchun yuklashning birinchi soniyalarida ko'rsatiladigan buning uchun javobgar bo'lgan tugmachalarni bosishingiz kerak. Odatda bu vaqt bir soniyadan uch soniyagacha bo'ladi kirish tugmachalariga F1, F2, DEL, ESC kiradi.

BIOS Setup tizimi o'rnatilgan oyna paydo bo'lgandan so'ng, foydalanuvchi qurilmani yuklash ketma-ketligiga o'zgartirishlar kiritishi, shuningdek tarkibiy qismlarning rejimlari yoki mavjud parametrlarini o'zgartirishi mumkin.

Yangi sozlamalar saqlanmaguncha, o'zgarishlar amalga oshirilmaydi. Noto'g'ri o'zgarishlar amalga oshirilsa, kompyuterni umuman yuklamaslik va hatto protsessor yoki RAMga zarar etkazish ehtimoli mavjud. Tekshirish paytida (POST) xato bo'lsa, u haqida xabar ko'rsatiladi va agar dinamiklar bo'lsa, signal kodlari chiqadi, har bir ishlab chiqaruvchi o'z xususiyatiga ega. Bunday va shunga o'xshash holatlarda siz BIOS-ni tiklashdan foydalanishingiz mumkin.

asosiy funktsiyalari:

operatsion tizimni yuklash;

uskunalarni izlash va diagnostika qilish;
uskunalarni sozlash uchun interfeys bilan ta'minlash.
Eng ko'p bajariladigan sozlamalar:

Sovutgichning aylanish tezligi;

Onakartning ish chastotasini o'rnatish;
Tashqi qurilmalarni yoqish va o'chirish;
yuklash tartibi.
BIOS uskunalarni aniqlashni ta'minlaganligi sababli, kamdan-kam hollarda, yangi kirish / chiqish asosiy tizimining eski versiyasi bilan ishlamasligi mumkin. Bunday holda, BIOS-ni yangilash kerak.

Bios qayerda

U kompyuteringiz yoki noutbukingizning tizim platasida kichik chip shaklida (rasmda) joylashgan. BIOS sozlamalari o'zlari "CMOS" deb nomlangan chipda. Xuddi shu joyda, tizim platasida siz batareyani topishingiz mumkin - bu BIOS sozlamalarini adashtirishga imkon bermaydi va hech bo'lmaganda uni o'zgartirish kerak bo'ladi, aks holda kompyuter shunchaki ishga tushmasligi mumkin.

Agar siz to'satdan qandaydir sozlash bilan bo’liq muomoga duch bo'lsangiz va hamma narsani normal holatga qaytarolmasangiz, batareyani qisqa vaqtga chiqarib oling va uni qayta joylashtiring, shunda sozlamalar normal holatga qaytadi.

Kompyuterdagi BIOS:

Noutbukda BIOS: